Σάββατο 30 Απριλίου 2016

ΤΟ ΠΑΣΧΑ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΝ

Κύριε λάμπρυνόν μου την στολήν της ψυχής.
Άστρα και χώμα σε βαστάζουν.
Μεριάζουν άφωνα τα σκότη και διαβαίνεις,
ανέγγιχτη τον κόσμον αγγίζει μουσική
και της καρδιάς τα πέταλα ροδίζουν,
άνθος όμορφο ζεσταίνεται στον ήλιο.
Λευκάνθηκαν οι άνθρωποι στο αίμα του αρνίου.
Θεέ μου ανέρχεσαι λυπημένος,
αν και για όραση εξακολουθείς να έχεις τη συγχώρηση.
Ω θλίψη των ματιών του Κυρίου μου,
της αιωνιότητας ο κάματος,
έχω πολύ συνεργήσει για να υπάρχεις,
είναι πολύ σ' εμένα το μερίδιο της ανομίας.
Ανοίγει ένα τριαντάφυλλο, πάω και το ρωτώ:
Πού έκρυψαν τον ήλιο;
Πλησιάζω τη θάλασσα και της λέω:
Είσαι βαθειά και με τα μυστικά μεγάλη σου η σχέση.
Λυτρώνεται ο άνθρωπος;
Απαντά το λουλούδι: "Θα χαθούμε"
Κι η θάλασσα με αχ αναταράζεται.

Νίκος Καρούζος


Σάββατο 23 Απριλίου 2016

ΓΡΙΦΟΣ

Ο Σέξπιρ πέθανε στο Στράτφορντ, στις 23 Απριλίου του 1616, μια Τρίτη.   Ο Θερβάντες πέθανε στη Μαδρίτη, στις 23 Απριλίου του 1616, ένα Σάββατο. 

Πώς είναι δυνατό;


Η απάντηση στα σχόλια!

Πέμπτη 21 Απριλίου 2016

84 CHARING CROSS ROAD

     Προχθές πέτυχα στην τηλεόραση το 84 Charing Cross Road, μια ταινία που αγνοούσα την ύπαρξή της, μα από τη στιγμή που την είδα, ανυπομονούσα να γράψω γι' αυτήν εδώ στο μπλογκ. Αρχικά με τράβηξε η παρουσία της Άν Μπάνκροφτ, που την υπεραγαπώ, σύντομα όμως κατάλαβα ότι το θέμα της είναι τα βιβλία, οπότε εκεί ενθουσιάστηκα... Εντάξει, το θέμα της δεν είναι ακριβώς τα βιβλία, το θέμα της είναι οι ανθρώπινες σχέσεις, πάντα το θέμα είναι οι ανθρώπινες σχέσεις, είτε με τους άλλους, είτε με τον ίδιο μας τον εαυτό, οι σχέσεις όμως μπορούν να περνούν και μέσα από τα βιβλία, όπως στην περίπτωση των δύο ηρώων, της Έλεν Χανφ και του Φρανκ Ντόελ.
     Η ιστορία τους ξεκινά λίγο μετά τον Πόλεμο, το 1949· η Έλεν Χανφ, που ζει στη Νέα Υόρκη, είναι, κατά τα λεγόμενά της, "μια φτωχή συγγραφέας με γούστο αντικέρη στα βιβλία". Μην μπορώντας να βρει οικονομικές εκδόσεις των βιβλίων που την ενδιαφέρουν, απευθύνεται σ' ένα αγγλικό παλαιοβιβλιοπωλείο, το Marks and Co, που βρίσκεται στο νούμερο 84 της οδού Charing Cross στο Λονδίνο. Ο υπεύθυνος του βιβλιοπωλείου, ο Φρανκ Ντόελ, καταφέρνει να βρει τα περισσότερα από τα βιβλία που ζητά κι εκείνη ενθουσιάζεται "με τις κρεμ σελίδες και το απαλό δέρμα στο εξώφυλλο, που φέρνουν τα απλοϊκά ράφια της σε αμηχανία". Μ' αυτόν τον τρόπο ξεκινά μια αλληλογραφία, η οποία τον πρώτο καιρό έχει να κάνει μόνο με παραγγελίες βιβλίων, μα γρήγορα επεκτείνεται και σε άλλα θέματα· η Αμερικανίδα συγγραφέας γράφει χειμαρρώδη γράμματα, γεμάτα αυτοσαρκασμό και καυστικές παρατηρήσεις, προσπαθώντας "να διαρρήξει τον αγγλικό καθωσπρεπισμό", ενώ ο Άγγλος βιβλιοπώλης γράφει γράμματα ευγενικά, γεμάτα χιούμορ και ήρεμα διατυπωμένες σκέψεις. Αν και οι ιδιοσυγκρασίες τους είναι τόσο διαφορετικές, η ταπεινότητα, η ζεστασιά και η αφοσίωσή τους στη λογοτεχνία είναι τα κοινά χαρακτηριστικά χάρη στα οποία γεννιέται μια βαθιά φιλία που θα κρατήσει δύο δεκαετίες, ως τον θάνατο του Ντόελ. Το παράξενο είναι ότι σ' όλο αυτό το διάστημα δεν μπόρεσαν ποτέ να συναντηθούν, μιας και πάντοτε κάποιο επείγον ζήτημα ανάγκαζε τη Χανφ ν' ακυρώσει τα σχέδιά της για ένα ταξίδι στο Λονδίνο. Όταν τελικά το πραγματοποίησε, το βιβλιοπωλείο είχε κλείσει, αλλά η Χανφ το επισκέφθηκε, αποτίοντας ένα είδος φόρου τιμής στον άνθρωπο με τον οποίο είχε συνδεθεί τόσο ουσιαστικά.
     Το χρονικό αυτής της φιλίας, που στην καρδιά της είχε την αγάπη για τα βιβλία, αφηγείται η ίδια η Χανφ στο βιβλίο της 84 Charing Cross Road (1970), το οποίο στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο θέατρο κι έπειτα, το 1987, στον κινηματογράφο, με την Αν Μπανκροφτ και τον Άντονι Χόπκινς. Οι δύο πρωταγωνιστές, η Μπάνκροφτ μ' αυτή τη φλόγα για ζωή που χαρακτηρίζει όλες της τις ερμηνείες, κι ο Χόπκινς, σ' ένα ρόλο που θυμίζει τα Απομεινάρια Μιας Μέρας, καθώς αφήνει ενίοτε να φανεί πίσω από τη συγκρατημένη του συμπεριφορά μία πλούσια εσωτερική ζωή, είναι εκείνοι που μετατρέπουν τούτη τη γλυκιά ιστορία σε μια συγκινητικά ανθρώπινη ταινία, στην οποία, παρεμπιπτόντως, δεν βλέπουμε ποτέ κανέναν να διαβάζει!

(πηγή: www.telegraph.co.uk)

Υ.Γ.: Παρακάτω, η ταινία στο youtube, σε ένα όχι ιδιαίτερα καλής ποιότητας βίντεο, με κομμένα λίγα λεπτά από την αρχή και το τέλος. Παρ' όλα αυτά, αν δεν μπορείτε να τη βρείτε αλλού, αξίζει τον κόπο.


Σάββατο 16 Απριλίου 2016

ΑΚΟΥΓΟΝΤΑΣ ΔΙΣΚΟΥΣ

     Παρ' όλο που υπήρξε μια εποχή που οι δίσκοι ήταν εκτός μόδας, τώρα πια, όχι μόνο έχουν ξαναγυρίσει στο προσκήνιο, αλλά είναι τρομερά cool να έχεις δίσκους, και με τη λογική των hipsters και με τη λογική αυτών που κοροϊδεύουν τους hipsters. Για την ακρίβεια, έχουν γίνει τόσο cool, που, αν καμιά φορά μπω σε κανένα δισκάδικο, τρέμω μήπως ο υπεροπτικός πωλητής θεωρήσει τόσο κοινότυπο αυτό που ζητάω, που το περιφρονητικό του βλέμμα θα κάνει συντρίμμια την με τόσο κόπο χτισμένη αυτοπεποίθησή μου. Σίγουρα λοιπόν δεν χρειάζεται να προσδώσουμε coolness στους δίσκους, ΑΝ όμως υπήρχε τέτοια ανάγκη, νομίζω ότι οι παρακάτω φωτογραφίες υπερ-cool διασήμων με τους δίσκους τους θα έκαναν τη δουλειά.

Το πρωτόκολλο απαιτεί να ξεκινήσουμε με τον Βασιλιά

Νομίζω ότι αυτή την εικόνα την έχουν ανασυνθέσει και οι Κοέν στο Inside LLewin Davis, που έχει άλλωστε να κάνει (και) με τον Bob Dylan

Κι από τον Dylan στους Beatles, με τον PaulMc Cartney έτοιμο να βγάλει το Freewheelin' Bob Dylan, τον δίσκο με το εμβληματικό εξώφυλλο, που έχει επηρεάσει αμέτρητους καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων και τους Beatles.

Άλλος θεός εδώ, ο Jimi Hendrix, ακούει κάποιον δίσκο και πάλι στη φωτογραφία υπάρχει ένας δίσκος του Dylan, αυτή τη φορά το Blonde On Blonde.

Και φυσικά ο Joe Strummer, που δεν μπορώ να καταλάβω ποιον δίσκο κρατάει, βλέπω όμως ότι έχει το ίδιο χτένισμα με τον τραγουδιστή στο εξώφυλλο.  

Θεέ μου, αφού δεν μπορώ να είμαι η Patti Smith, δώσε μου τουλάχιστον τη συλλογή των δίσκων της. 

Εντάξει, επειδή η πιο καινούρια από τις μέχρι τώρα φωτογραφίες είναι από τη δεκαετία του '70, να και κάτι πιο σύγχρονο, η υπέροχη Amy Winehouse.

Για άλλη μια φορά, δεν θα μπορούσα να μην υποκύψω στη γοητεία της Marilyn, που απ' ό,τι κατάλαβα, οι φωτογραφίες της στο ίντερνετ την ώρα που ακούει δίσκους είναι σχεδόν όσες και αυτές την ώρα που διαβάζει.

Ο Jack ακούει τον δίσκο του και απολαμβάνει το τσιγαράκι του, χαμογελώντας πάντα σαρδόνια με τα μάτια του.

Ποιος είναι ο πιο cool διάσημος που έχει υπάρξει στον πλανήτη; Ποιος θεωρείται η επιτομή του cool; Αυτά τα ερωτήματα είναι καθαρά ρητορικά, μιας και υπάρχει πια ομόφωνη άποψη ότι cool ίσον Steve Mc Queen. Αυτή η φωτογραφία που χορεύει με μάτια κλειστά υπό τους ήχους του Count Basie, κάνει λίγο την καρδιά μου να βουλιάζει.


Υ.Γ.: Κάποιες από αυτές τις φωτογραφίες τις έχω χρόνια στα Έγγραφα μου και δεν θυμάμαι πια πού τις βρήκα. Πολλές όμως τις εντόπισα σήμερα στο www.dj-rooms.com/celebs-and-their-vinyl.

RECORD STORE DAY

     Σήμερα είναι η Record Store Day κι είμαι σίγουρη ότι πολλά δισκοπωλεία στην Αθήνα, όπως και σε όλες τις μητροπόλεις, θα έχουν ένα σωρό εκδηλώσεις. Βέβαια, ακόμα κι αν ήμουν στην Αθήνα, δεν ξέρω αν θα πήγαινα σε καμία, γιατί έχω ν' αγοράσω δίσκο από τότε που υπήρχε το Metropolis στη γωνία Πατησίων και Πανεπιστημίου, για να μην πω από τότε που υπήρχαν το Pilgrim και το Σόλωνος και Μασσαλίας. Άλλωστε, και τότε ακόμα, τις περισσότερες φορές συνόδευα τον αδερφό μου στο δικό του σαφάρι δίσκων κι ονειρευόμουν να μπορώ κι εγώ να τους φυλλομετρώ τόσο γρήγορα με τον αέρα του γνώστη, αντί να περιφέρομαι στο μαγαζί χαζεύοντας με αφηρημένο ύφος. Ωστόσο, αγαπώ τα δισκοπωλεία σχεδόν όσο αγαπώ τα βιβλιοπωλεία, γιατί είναι κι αυτό ένα μέρος όπου συναντάς ανθρώπους παθιασμένους με το προς πώληση προϊόν, που δεν είναι καν προϊόν, είναι κομμάτι του εαυτού τους και των αναμνήσεών τους και νιώθεις ότι, αν σε άφηναν να ζήσεις εκεί μέσα, θα μετακόμιζες χωρίς δεύτερη σκέψη. Το φετίχ με τους δίσκους, την αίσθηση ότι έχεις ανάγκη  ΑΥΤΟΝ τον δίσκο, το εκφράζει ακριβώς το παρακάτω τραγούδι των Tweeds από το 1980, που, εκτός των άλλων, είναι και φοβερό κομμάτι.


(gif από την ταινία The Royal Tenenbaums)

Τετάρτη 13 Απριλίου 2016

ΣΚΥΛΙΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

     Αφού ο σκύλος είναι ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου, εφόσον η λογοτεχνία μιλάει γι' ανθρώπους, θα μιλάει και για σκύλους. Παρακάτω, μια λίστα με κάποιους από τους γνωστότερους σκύλους - λογοτεχνικούς ήρωες.


1.   Άργος (Οδύσσεια): Πρώτος στη λίστα δε θα μπορούσε να είναι άλλος από τον Άργο, τον σκύλο του Οδυσσέα. Η Οδύσσεια, ένα έπος ειρηνικό, σε αντίθεση με την Ιλιάδα, περιγράφει πολλές πλευρές της οικιακής ζωής· επομένως, δεν θα μπορούσε να λείπει ο σκύλος του σπιτιού, σ' αυτήν την περίπτωση ένα θαυμάσιο κυνηγόσκυλο που μαράζωσε με την απουσία του αφεντικού του. Η στιγμή της συνάντησής τους είναι ένα από τα πιο συγκινητικά σημεία του έργου:
 Κι όμως, αναγνωρίζοντας τον Οδυσσέα στο πλάι του, 
σάλεψε την ουρά του και κατέβασε πάλι τ' αυτιά του, 
όμως τη δύναμη δε βρήκε να φτάσει πιο κοντά στον κύρη του. 
Τον είδε εκείνος, και γυρίζοντας αλλού το βλέμμα του, 
σκούπισε ένα δάκρυ -από τον Εύμαιο κρυφά, 
για να τον ξεγελάσει. [...] 
Μιλώντας πια, προχώρησε στα ωραία δώματα, 
και πέρασε στην αίθουσα με τους περήφανους μνηστήρες. 
Κι αυτοστιγμεί τον Άργο σκέπασε η μαύρη μοίρα του θανάτου,
αφού τα μάτια του είδαν ξανά, είκοσι χρόνια 
περασμένα, τον Οδυσσέα.   
(ραψωδία ρ, μτφρ. Δ.Ν.Μαρωνίτης)  
  

2.   Μάγκας (Μάγκας): Περνώντας από την αρχαιοελληνική στη νεοελληνική γραμματεία, μας έρχεται αμέσως στο μυαλό ο Μάγκας, από το ομώνυμο βιβλίο της Πηνελόπης Δέλτα. Το πρωτότυπο εδώ είναι ότι αυτός ο γενναίος και ατίθασος σκύλος δεν είναι μόνο ο πρωταγωνιστής αλλά και ο αφηγητής της ιστορίας, εξιστορώντας τις περιπέτειές του από την Αθήνα στην Αλεξάνδρεια και τελικά στη Μακεδονία, όπου παίρνει μέρος στον Μακεδονικό Αγώνα, μόνο που τούτες οι τελευταίες περιπέτειες είναι το θέμα ενός άλλου βιβλίου της Δέλτα, των Μυστικών του Βάλτου.      

3.   Μπουλς Άι (Όλιβερ Τουίστ): Μεταξύ των δυνατότερων χαρακτήρων που έχει πλάσει ο Ντίκενς είναι αυτός του εγκληματία Μπιλ Σάικς, που σκότωσε την Νάνση, τη σύντροφό του, επειδή προσπάθησε να βοηθήσει τον Όλιβερ Τουίστ. Το φρικτό σκυλί του φρικτού Μπιλ Σάικς χρησιμεύει ως alter ego του, αφού είναι τόσο βίαιο κι αιμοβόρο όσο το αφεντικό του. Ωστόσο, όταν ο Σάικς φτάνει στο σημείο να χτυπήσει τη Νάνση μέχρι θανάτου, ακόμα και το πιστό του μπουλ τεριέ προσπαθεί να φύγει μακριά του για ν' απομακρυνθεί από το φονικό, δείχνοντας ότι κι αυτό ακόμα είναι πιο ανθρώπινο από εκείνον. Στη συνέχεια, στη διάρκεια της απεγνωσμένης περιπλάνησης του Σάικς στο Λονδίνο, ο σκύλος τον ακολουθεί, υπενθυμίζοντας με την παρουσία του το έγκλημά του. Τελικά, ο σκύλος είναι που θα οδηγήσει την αστυνομία στο αφεντικό του, μόνο που, αμέσως μετά τον θάνατο του Σάικς, ο Μπουλς Άι θα πεθάνει με παρόμοιο τρόπο. 

4.   Το Σκυλί (Το Ημερολόγιο Του Άντριαν Μολ): Παραμένουμε στην Αγγλία, όμως από το βικτωριανό Λονδίνο και τον βασανισμένο του υπόκοσμο, περνάμε στα Μίντλαντς της εποχής της Θάτσερ και τον Άντριαν Μολ, που 'χει κι αυτός τα δικά του βάσανα. Ένα από αυτά είναι το σκυλί, ο θεόχαζος σκύλος της οικογένειας Μολ, που παραμένει ανώνυμος σ' όλα τα βιβλία της σειράς. Κάθε τόσο ο Άντριαν πρέπει να μαζεύει τις ζημιές του, να μαλώνει εξαιτίας του με τους γείτονες και να το τρέχει στον κτηνίατρο για ν' αφαιρέσει αυτά που κατά καιρούς καταπίνει, όπως κάρβουνα, στρατιωτάκια κι ένα σωρό άλλα. Καημένε Άντριαν, σαν να μην έφτανε που όλα τα άλλα στη ζωή του πάνε χάλια...

5.   Μπακ (Το Κάλεσμα Της Άγριας Φύσης): Όλοι συμφωνούμε ότι τις ωραιότερες ιστορίες με σκυλιά τις έχει γράψει ο Τζακ Λόντον. Μια απ' αυτές είναι το Κάλεσμα της Άγριας Φύσης, με κεντρικό ήρωα τον Μπακ. ο οποίος, καθώς χρησιμοποιείται από τους χρυσοθήρες της Αλάσκας για να σύρει τα έλκηθρά τους, προσπαθεί να επιβιώσει μέσα στις αντίξοες καιρικές συνθήκες, να επιβληθεί στα άλλα σκυλιά της αγέλης και κυρίως να προστατευτεί από τη βάναυση συμπεριφορά των αφεντικών του. Τελικά, ακολουθεί μια αγέλη λύκων και αφήνεται στο κάλεσμα της άγριας φύσης.

6.   Καστάνκα (Καστάνκα): Με ψυχροπολεμική λογική, περνάμε από την Αμερική στη Ρωσία. Η μικρή Καστάνκα, στο ομώνυμο διήγημα του Τσέχοφ, αφού έχασε τα αφεντικά της, μπήκε στο τσίρκο, μέχρι που κάποια στιγμή, σε μια παράσταση, τους αναγνώρισε ανάμεσα στους θεατές και ξαναγύρισε κοντά τους.

7.   Μπάνγκα (Ο Μαιτρ Κι Η Μαργαρίτα): Στα μέχρι τώρα παραδείγματα, κάθε σκύλος μοιάζει πάρα πολύ με το αφεντικό του. Στην περίπτωση του Μπάνγκα και του Πόντιου Πιλάτου όμως, οι χαρακτήρες είναι διαφορετικοί· ο Μπάνγκα είναι ένα γενναίο σκυλί, ενώ ο Πόντιος Πιλάτος είναι τόσο δειλός που προτιμά να "νίψει τας χείρας του" και να στείλει τον κατηγορούμενο στον σταυρό, παρά να πάρει την ευθύνη της απόφασης να τον αθωώσει. Παρ' όλα αυτά, ο Μπάνγκα μένει πιστός στον αφέντη του όλους αυτούς τους ατέλειωτους αιώνες που ο  Πιλάτος υποφέρει εξαιτίας του αμαρτήματος της δειλίας.

8.   Ο Άνθρωπος Που Αγαπούσε Τα Σκυλιά: Εδώ δεν έχουμε ένα μόνο σκυλί αλλά πολλά, αφού το κοινό στοιχείο ανάμεσα στους τρεις ήρωες αυτού του πολιτικού θρίλερ (τον Λέοντα Τρότσκι, τον δολοφόνο του, Ραμόν Μερκαντέρ, και τον Κουβανό συγγραφέα Ιβάν Κάρδενας) είναι η αγάπη τους για τα σκυλιά, με μια ιδιαίτερη αδυναμία στη ρώσικη ράτσα των Μπορζόι.

9.   Ιντεφίξ (Αστερίξ): Αυτός εδώ είναι από τους πιο αγαπημένους όλων μας! Αγαπάμε Ιντεφίξ όχι μόνο γιατί συντροφεύει τους ήρωες σε όλες τους τις περιπέτειες αλλά και για τις οικολογικές του ευαισθησίες, μιας και κάθε φορά που ο Οβελίξ ξεριζώνει ένα δέντρο για να πιάσει κάποιον άτυχο λεγεωνάριο που έχει κρυφτεί εκεί πάνω, ο Ιντεφίξ κλαίει γοερά. 

10.   Μιλού (Τεν Τεν): Μπορεί ο Τεν Τεν να είναι βαρετά άψογος, όμως οι ήρωες που τον περιβάλλουν είναι πολύ ωραίοι τύποι. Εντάξει, η αδυναμία μου είναι ο καπετάν Χάντοκ, αλλά το ίδιο καλός και εξίσου γερό ποτήρι είναι ο Μιλού. Οι αγαπημένες μου στιγμές είναι όταν εμφανίζονται ο Μιλού - άγγελος και ο Μιλού - διάβολος, προσπαθώντας να τον επηρεάσουν: τελικά πάντα νικάει ο διαβολικός Μιλού και το σκυλί γίνεται φέσι.

Κυριακή 10 Απριλίου 2016

ΣΚΥΛΙΣΙΑ ΖΩΗ

     Αγαπώ πολύ όλες τις ταινίες του Τσάπλιν, γιατί πάντα έμεινε πιστός στον χαρακτήρα του αλητάκου, που άλλωστε κι ο ίδιος είχε υπάρξει κάποτε. Χωρίς ίχνος λαϊκισμού και φτηνού συναισθηματισμού, αφηγείται κάθε φορά μια ιστορία όπου ο ήρωας προσπαθεί να επιβιώσει σε μια κοινωνία η οποία δεν έχει χώρο γι' ανθρώπους σαν αυτόν, αλλά ποτέ δεν χάνει την αισιοδοξία και την ανθρωπιά του. Η διαφορά στη συγκεκριμένη ταινία είναι ότι στις περιπέτειές του τον συντροφεύει ένας μικρός σκύλος, του δρόμου κι αυτός, και στο τέλος βρίσκουν κι οι δυο την ευτυχία. Το τρυφερό αυτό φιλμάκι είναι του 1918 και φυσικά δεν έχει ήχο. Ωστόσο, παρά τα σχεδόν 100 χρόνια που μας χωρίζουν από τότε, διατηρεί τη φρεσκάδα του και βλέπεται με μεγάλη ευχαρίστηση. Δείτε το ολόκληρο εδώ.

(πηγή; thomerama.tumblr.com)

Κυριακή 3 Απριλίου 2016

ΟΙ ΨΑΡΑΔΕΣ

     Κάθε φορά που πηγαίνω στην Αθήνα, υπάρχουν μερικά πράγματα που πρέπει οπωσδήποτε να κάνω, προκειμένου να νιώσω τη ζωή της μητρόπολης να κυλάει ξανά μέσα μου. Ένα απ' αυτά είναι μια επίσκεψη στην Πολιτεία, για να πάρω ένα - δυο βιβλία, αν και κάθε φορά καταλήγω να παίρνω τρία - τέσσερα, που δεν έχουν καμία σχέση μ' εκείνα που αρχικά σκεφτόμουν ν' αγοράσω. Αυτή τη φορά όμως το πλάνο μου ήταν ξεκάθαρο: θα επέλεγα κάτι καινούριο, έναν πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα κι όχι πάλι κάποιον από τους κλασικούς, να 'χω, ρε παιδί μου, μια ιδέα του τι συμβαίνει στη λογοτεχνία τώρα, όχι του τι συνέβαινε τον 19ο αιώνα ή τη δεκαετία του '50... Μ' αυτό το σκεπτικό, πήρα τους Ψαράδες, το πρώτο βιβλίο του Νιγηριανού Chigozie Obioma, γεννημένου το 1986 (!), το οποίο κυκλοφόρησε το 2015 και ήταν υποψήφιο για πολλά λογοτεχνικά βραβεία.
     Οι ψαράδες του τίτλου είναι τέσσερα αδέρφια που μεγαλώνουν σε μια επαρχιακή πόλη της Νιγηρίας τη δεκαετία του '90. Όταν ο αυταρχικός πατέρας τους παίρνει μετάθεση σε άλλη πόλη, τα παιδιά απαλλάσσονται από τον αυστηρό του έλεγχο κι αρχίζουν να πηγαίνουν για ψάρεμα στο κοντινό αλλά επικίνδυνο ποτάμι. Κάποιο απόγευμα, επιστρέφοντας από το ψάρεμά τους, συναντούν έναν τρελό, μια δαιμονική φιγούρα, που προφητεύει ότι ο μεγαλύτερος αδερφός θα σκοτωθεί με φρικτό τρόπο από έναν από τους ψαράδες. Σταδιακά, καθώς ο φόβος του τρώει τα σωθικά, ο μεγαλύτερος αδερφός σπάει τους δεσμούς με την οικογένειά του και μεταμορφώνεται σ' ένα βίαιο πλάσμα που προκαλεί την εκπλήρωση της προφητείας. Τελικά, η οικογένεια διαλύεται, καθώς η μία συμφορά διαδέχεται την άλλη και κάθε φορά που αχνοφαίνεται η ελπίδα, συντρίβεται ξανά.
     Οι Ψαράδες είναι ένα ορμητικό και σκοτεινό έργο· είναι ένα μαύρο πηγάδι που ρουφάει τον αναγνώστη, γι' αυτό σε κάποιο σημείο ένιωσα την ανάγκη να κάνω μια παύση μερικών ημερών στο διάβασμα, προκειμένου να βρω τη δύναμη να συνεχίσω. Σε μια από τις κριτικές του βιβλίου που παρατίθενται στο οπισθόφυλλο διάβασα ότι ο Ομπιόμα είναι ο συνεχιστής του Ατσέμπε, του Νιγηριανού συγγραφέα που έχει γράψει το εξαιρετικό Τα Πάντα Γίνονται Κομμάτια. Αν και συμφωνώ μ' αυτή την κρίση, για μένα το βιβλίο έχει περισσότερα κοινά με τον Θεό Των Μικρών Πραγμάτων της  Ινδής Αρουντάτι Ρόι -άλλο ένα εντυπωσιακό ντεμπούτο στην αγγλόφωνη λογοτεχνία. Και στα δύο βιβλία, λίγο πριν από το τέλος χρειάστηκε να διακόψω την ανάγνωση για ν' αποφορτιστώ από την έντασή τους. Και στα δύο, ένας ξένος (στους Ψαράδες ο τρελός, στον Θεό Των Μικρών Πραγμάτων ο παιδεραστής) εισβάλλει στη ζωή μιας οικογένειας και την καταστρέφει. Φαίνεται ότι αυτό που στην πλοκή του Τα Πάντα Γίνονται Κομμάτια είναι ξεκάθαρο, δηλαδή η εισβολή του δυτικού ανθρώπου σε μια παραδοσιακή κοινωνία και η κατάρρευση της κοινωνίας αυτής, με λίγα λόγια, το τραύμα της αποικιοκρατίας, εξακολουθεί να υπάρχει στην περίπτωση της Ρόι και του Ομπιόμα, που ανήκουν σε νεότερες γενιές, μόνο που τώρα είναι συγκαλυμμένο και συνυπάρχει μαζί με άλλα ζητήματα.
     Στους Ψαράδες, το βασικότερο από τα ζητήματα αυτά είναι το δέσιμο ανάμεσα στα αδέρφια. Η αφήγηση γίνεται από τον μικρότερο αδερφό κι αυτή η επιλογή υπογραμμίζει το πώς τα παιδιά αντιλαμβάνονται ως ένα βαθμό τον κόσμο μέσα από τα αδέρφια τους και το πώς η απώλειά τους βιώνεται συγχρόνως ως απώλεια του κόσμου αυτού. Γι' αυτό τον λόγο, η ιστορία των Ψαράδων, γραμμένη με μια γλώσσα ποιητικής απλότητας και λεπτής ευαισθησίας, πέρα από το δυνατό οικογενειακό δράμα, πέρα από τη ζωηρή απεικόνιση της σύγχρονης Νιγηρίας και τις πολιτικές τις προεκτάσεις, είναι, πάνω απ' όλα, ένας ύμνος στην αδελφική αγάπη.

Υ.Γ.: Αν και το διάβασα στα αγγλικά (τελευταία πήρα την απόφαση να διαβάζω αγγλόφωνη λογοτεχνία μόνο από το πρωτότυπο), το βιβλίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση Ιωάννας Ηλιάδη.


Παρασκευή 1 Απριλίου 2016

Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΕΑΡ

Τι
ολόμαυρα μαλλιά
που τόσο χύνονταν
στις
πλάτες
(γλυκειά αίσθηση τα σπλάχνα μου)
ωσότου
χάθηκε στη γωνία του δρόμου
η γυναίκα.
Δεν είναι πια
(ο θάνατος)
δεν ήτανε πριν
(η ανυπαρξία)
και πόσο να 'μενε στα λίγα δευτερόλεπτα.
Σπιθίζουν από δάκρυα τα μάτια μου
μ' ένα κάψιμο.
Πουλιά του Απριλίου χαρούμενα
κάποιο δέντρο είμαι
κ' έγινε ποτάμι η ρίζα μου
τώρα που ξέρουμε πόσο μαύρη ειν' η θάλασσα
και το ποτάμι πάει...
Δυο φύλλα έρημα τα χείλη μου
τη νύχτα
ο άγγελος της μοναξιάς
με τολμηρά ενδύματα.
Πουλιά του Απριλίου χαρούμενα
εποχή εχθρική
ως το μυρωμένο βράδυ
ως μέσα στα μεσάνυχτα.
Βγάλε ψυχή μου τραγούδι
να πολεμήσω την Άνοιξη.
Ξένος είμαι στο σπίτι μου
ξένος στους δρόμους
με λένε Γιάννη δεν έχω τίποτα δικό μου.

Νίκος Καρούζος, "Η Πρώτη Εποχή", εκδόσεις Ερατώ.

                    πηγή: www.maldemar.com

Υ.Γ.1: Εδώ μπορείτε ν' ακούσετε το ποίημα σε απαγγελία του ίδιου του Καρούζου.

Υ.Γ.2: Ο Καρούζος είναι από τους αγαπημένους μου ποιητές, σχεδόν σε πείσμα του εαυτού μου: η ποίησή του είναι εγκεφαλική κι απελπισμένη κι αυτά τα δύο μου φαίνεται πολλές φορές ότι δεν μπορώ να τ' αντέξω· κι όμως στον Καρούζο ακριβώς αυτά είναι που αγαπώ. Ίσως η ποίηση μας διαβάζει καλύτερα απ' ό,τι τη διαβάζουμε εμείς.