Πέμπτη 1 Σεπτεμβρίου 2016

ΜΥΡΗΣ· ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΤΟΥ 340 μ.Χ.

Τι συμφορά όταν έμαθα, που ο Μύρης πέθανε,
πήγα στο σπίτι του -  μ' όλο που το αποφεύγω
να εισέρχωμαι στων χριστιανών τα σπίτια,
προ πάντων όταν έχουν θλίψεις ή γιορτές...

Στάθηκα σε διάδρομο... Δεν θέλησα
να προχωρήσω πιο εντός, γιατί αντελήφθην
που οι συγγενείς του πεθαμένου μ' έβλεπαν
με προφανή απορίαν και με δυσαρέσκεια...

Τον είχανε σε μια μεγάλη κάμαρη
που από την άκρην όπου στάθηκα
είδα κομμάτι: όλο τάπητες πολύτιμοι,
και σκεύη εξ αργύρου και χρυσού...

Στέκομουν κ' έκλαια σε μια άκρη του διαδρόμου.
Και σκέπτομουν  που οι συγκεντρώσεις μας κ' οι εκδρομές
χωρίς τον Μύρη δεν θ' αξίζουν πια·
και σκέπτομουν που πια δεν θα τον δω
στα ωραία κι άσεμνα ξενύχτια μας
να χαίρεται, και να γελά, και ν' απαγγέλλη στίχους
με την τελεία του αίσθηση του ελληνικού ρυθμού·
και σκέπτομουν που έχασα για πάντα
την εμορφιά του, που έχασα για πάντα
τον νέον που λάτρευα παράφορα...

Κάτι γριές, κοντά μου, χαμηλά μιλούσαν για
την τελευταία μέρα που έζησε -
στα χείλη του διαρκώς τ' όνομα του Χριστού,
στα χέρια του βαστουσ' έναν σταυρό...
Μπήκαν κατόπι μες στην κάμαρη
τέσσαρες χριστιανοί ιερείς, κ' έλεγαν προσευχές
ενθέρμως και δεήσεις στον Ιησούν -
ή στην Μαρίαν (δεν ξέρω την θρησκεία τους καλά)

Γνωρίζαμε, βεβαίως, που ο Μύρης ήταν χριστιανός.
Από την πρώτην ώρα το γνωρίζαμε, όταν
πρόπερσι στην παρέα μας είχε μπει.
Μα ζούσεν απολύτως σαν κ' εμάς.
Απ' όλους μας πιο έκδοτος στες ηδονές,
σκορπώντας αφειδώς το χρήμα του στες διασκεδάσεις·
για την υπόληψη του κόσμου ξένοιαστος,
ρίχνονταν πρόθυμα σε νύχτιες ρήξεις στες οδούς
όταν ετύχαινε η παρέα μας
να συναντήση αντίθετη παρέα...

Ποτέ για την θρησκεία του δεν μιλούσε...
Μάλιστα, μια φορά τον είπαμε
πως θα τον πάρουμε μαζί μας στο Σεράπιον·
όμως, σαν να δυσαρεστήθηκε
μ' αυτόν μας τον αστεϊσμό - θυμούμαι τώρα...
Α, κι άλλες δυο φορές στον νου μου έρχονται;
Όταν στον Ποσειδώνα κάμναμε σπονδές,
τραβήχθηκε απ' τον κύκλο μας, κ' έστρεψε αλλού το βλέμμα.
Όταν ενθουσιασμένος ένας μας
είπεν: "Η συντροφιά μας νάναι υπό
την εύνοιαν και την προστασίαν του μεγάλου,
του πανωραίου Απόλλωνος...", ψιθύρισεν ο Μύρης
(οι άλλοι δεν άκουσαν): τη εξαιρέσει εμου...

...Οι χριστιανοί ιερείς μεγαλοφώνως
για την ψυχή του νέου δέονταν...
Παρατηρούσα με πόση επιμέλεια,
και με τι προσοχήν εντατική
στους τύπους της θρησκείας τους ετοιμάζονταν
όλα για την χριστιανική κηδεία...

Κ'εξαίφνης με κυρίευσε μια αλλόκοτη
εντύπωσις· αόριστα αισθανόμουν
σαν νάφευγεν από κοντά μου ο Μύρης·
αισθανόμουν που ενώθη, χριστιανός,
με τους δικούς του, και που γένομουν
ξ έ ν ο ς εγώ, ξ έ ν ο ς π ο λ ύ!... Ένιωθα κιόλα
μια αμφιβολία να με σιμώνη: μήπως κ' είχα γελασθή
από το πάθος μου, και π ά ν τ α του ήμουν ξένος...

Πετάχθηκα έξω απ' το φρικτό τους σπίτι -
έφυγα γρήγορα, πριν αρπαχθή, πριν αλλοιωθή
απ' την χριστιανοσύνη τους η θύμηση του Μύρη!..

Κωνσταντίνος Καβάφης



Κυριακή 24 Ιουλίου 2016

ΚΙ ΌΜΩΣ ΤΗ ΝΥΧΤΑ ΚΟΙΜΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΠΟΝΤΙΚΟΙ

     Το κούφιο παράθυρο στον μοναχικό τοίχο έχασκε μενεξεδένιο, γεμάτο από τον πρώιμο απογευματινό ήλιο. Σύννεφα σκόνης άστραφταν ανάμεσα στα υψωμένα απομεινάρια των καπνοδόχων. Η έρημος των ερειπίων λαγοκοιμόταν.
     Είχε τα μάτια κλειστά. Μεμιάς σκοτείνιασε ακόμα πιο πολύ. Κατάλαβε ότι κάποιος είχε έρθει και στεκόταν τώρα μπροστά του σκοτεινός, σιωπηλός. Τώρα με τσάκωσαν, σκέφτηκε. Αλλά παίζοντας λίγο τα βλέφαρα είδε μονάχα δυο πόδια ντυμένα μ' ένα παντελόνι κάπως φτωχικό. Έτσι στραβά που στέκονταν μπροστά του, μπορούσε να δει ανάμεσά τους.
     Τόλμησε να ρίξει μια γρήγορη ματιά από τα μπατζάκια προς τα πάνω και διέκρινε έναν ηλικιωμένο άντρα. Είχε ένα μαχαίρι κι ένα καλάθι στο χέρι. Και λίγο χώμα στην άκρη των δαχτύλων.
     - Κοιμάσ' εδώ, ε; ρώτησε ο άντρας και κοίταξε από πάνω το κεφάλι με τα πυκνά μαλλιά. Ο Γύργκεν, ανοιγοκλείνοντας τα βλέφαρα, είδε τον ήλιο ανάμεσα απ' τα πόδια του άντρα και είπε: "Όχι, δεν κοιμάμαι. Πρέπει να φυλάω εδώ πέρα".
     Ο άντρας κούνησε το κεφάλι. -Α, γι' αυτό έχεις λοιπόν αυτό το μεγάλο ξύλο;
     -Ναι, απάντησε ο Γύργκεν θαρραλέα και κράτησε σφιχτά το ξύλο.
     -Και τι φυλάς;
     -Δεν μπορώ να το πω. Τα χέρια του έσφιγγαν το ξύλο.
     -Τίποτα λεφτά μήπως; Ο άντρας άφησε κάτω το καλάθι και σκούπισε το μαχαίρι εδώ κι εκεί πάνω στο παντελόνι του.
     -Όχι, λεφτά πάνως όχι, είπε ο Γύργκεν με περιφρόνηση. Κάτι εντελώς διαφορετικό.
     -Ε, τι λοιπόν;
     -Δεν μπορώ να το πω. Κάτι άλλο τελοσπάντων.
     -Καλά, όχι λοιπόν. Τότε κι εγώ βέβαια δεν θα σου πω τι έχω μέσα στο καλάθι. Ο άντρας χτύπησε με το πόδι το καλάθι κι έκλεισε το μαχαίρι.
     -Μμ, το φαντάζομαι τι έχει το καλάθι, είπε ο Γύργκεν υποτιμητικά. Τροφή για κουνέλια.
     -Ναι, που να πάρει! είπε ο άντρας έκπληκτος, είσαι και ξύπνιος. Και πόσων χρονών είσαι;
     -Εννιά.
     -Μπα, για δες, εννιά λοιπόν. Τότε βέβαια θα ξέρεις κιόλας πόσα μας κάνουν τρία επί εννιά, ε;
     -Σίγουρα, είπε ο Γύργκεν και για να κερδίσει χρόνο συνέχισε: "Είναι πολύ εύκολο". Και κοίταξε μέσα απ' τα πόδια του άντρα. "Τρία επί εννιά, ε;" ξαναρώτησε. "Είκοσι εφτά. Το ήξερα απ' την αρχή".
     -Σωστά, είπε ο άντρας, ακριβώς τόσα κουνέλια έχω.
     -Ο Γύργκεν έμεινε μ' ανοιχτό το στόμα. "Είκοσι εφτά;"
     -Μπορείς να τα δεις. Πολλά ειν' ακόμα πάρα πολύ μικρά. Θέλεις;
     -Δεν μπορώ όμως. Αφού πρέπει να φυλάω, είπε ο Γύργκεν αβέβαια.
     -Συνέχεια; ρώτησε ο άντρας, ακόμα και τη νύχτα;
     -Ακόμα και τη νύχτα. Συνέχεια. Πάντα. Ο Γύργκεν κοίταξε ψηλά πάνω απ' τα στραβά πόδια. Ήδη απ' το Σάββατο, ψιθύρισε.
     -Και δεν πηγαίνεις δηλαδή καθόλου στο σπίτι; Πρέπει να τρως κιόλας.
Ο Γύργκεν σήκωσε μια πέτρα. Από κάτω είχε μισό ψωμί. Και μια ταμπακιέρα.
     -Καπνίζεις; ρώτησε ο άντρας, έχεις και πίπα;
Ο Γύργκεν έπιασε με δύναμη το ξύλο του κι είπε διστακτικά: "Εγώ στρίβω. Η πίπα δεν μ' αρέσει.
     -Κρίμα! ο άντρας έσκυψε προς το καλάθι του, τα κουνέλια θα μπορούσες άνετα να τα δεις μια φορά. Ειδικά τα μικρά. Μπορεί να διάλεγες και κανένα. Αλλά εσύ δεν μπορείς να φύγεις από δω.
     -Όχι, είπε ο Γύργκεν λυπημένα, όχι, όχι.
     Ο άντρας πήρε το καλάθι και σηκώθηκε. "Καλά λοιπόν, αν πρέπει να μείνεις εδώ, κρίμα". Και γύρισε να φύγει. "Αν δε μαρτυρήσεις", είπε τότε βιαστικά ο Γύργκεν, "εξαιτίας των ποντικών".
     Τα στραβά πόδια έκαναν ένα βήμα προς τα πίσω. "Εξαιτίας των ποντικών;"
     -Ναι, τρώνε τους πεθαμένους. Τους ανθρώπους. Απ' αυτό ζούνε.
     -Ποιος το λέει αυτό;
     -Ο δάσκαλός μας.
     -Κι εσύ φυλάς τους ποντικούς; ρώτησε ο άντρας.
     -Όχι αυτούς βέβαια. Και μετά είπε σιγά σιγά: "Ο αδερφός μου, ειν' εκεί κάτω. Εκεί". Ο Γύργκεν έδειξε με το ξύλο τους γκρεμισμένους τοίχους. "Το σπίτι μας δέχτηκε μια βόμβα. Μεμιάς χάθηκε το φως απ' το υπόγειο. Κι αυτός χάθηκε. Φωνάξαμε κιόλας. Ήταν πολύ μικρότερος από μένα. Μόλις τεσσάρων. Πρέπει να είναι δω ακόμα. Είναι πολύ μικρότερος από μένα".
     Ο άντρας κοίταζε από πάνω το κεφάλι με τα πυκνά μαλλιά. Αλλά μετά είπε ξαφνικά: "Ναι, αλλά δεν σας είπε ο δάσκαλός σας ότι τη νύχτα οι ποντικοί κοιμούνται;"
     -Όχι, ψιθύρισε ο Γύργκεν και φάνηκε αμέσως πάρα πολύ κουρασμένος· αυτό δεν το είπε.
     Ορίστε, είπε ο άντρας, τι δάσκαλος είναι, αν δεν ξέρει ούτε καν αυτό. Κι όμως, τη νύχτα κοιμούνται οι ποντικοί. Τη νύχτα μπορείς να πηγαίνεις ήσυχα στο σπίτι. Τη νύχτα κοιμούνται πάντα. Απ' την ώρα που βραδιάζει κιόλας.
     Ο Γύργκεν έφτιαχνε με το ξύλο μικρούς λάκκους στα συντρίμμια.
     Πολλά μικρά ζωάκια, σκεφτόταν, όλο μικρά ζωάκια. Τότε είπε ο άντρας (και τα στραβά του πόδια ήταν πολύ ανήσυχα καθώς μιλούσε): "Ξέρεις τι θα γίνει;  Τώρα θα ταΐσω γρήγορα γρήγορα τα κουνέλια μου κι όταν νυχτώσει, θα σε πάρω. Μπορεί να φέρω κι ένα μαζί μου. Ένα μικρό. Τι λες;
     Ο Γύργκεν έσκαβε μικρούς λάκκους στα συντρίμμια. Πολλά μικρά κουνέλια. Άσπρα, γκρίζα, ασπρόγκριζα. "Δεν ξέρω", είπε σιγανά και κοίταξε τα στραβά πόδια, "αν στ' αλήθεια κοιμούνται τη νύχτα".
     Ο άντρας σκαρφάλωσε πάνω απ' τα ερείπια του τοίχου και βγήκε στο δρόμο. "Φυσικά", είπε από κει, "ο δάσκαλός σας πρέπει να τα μαζεύει αν δεν ξέρει ουτ' αυτό".
     Τότε ο Γύργκεν σηκώθηκε πάνω και ρώτησε: "Μπορώ μήπως να πάρω ένα; Μήπως ένα μικρό;"
     Θα προσπαθήσω, φώναξε ο άντρας φεύγοντας, αλλά πρέπει να περιμένεις εδώ, μέχρι τότε. Μετά θα 'ρθω μαζί σου στο σπίτι, εντάξει; Πρέπει να πω στον πατέρα σου πώς φτιάχνεται ένα κλουβί για κουνέλια. Γιατί αυτό μια φορά πρέπει να το ξέρετε.
     Ναι, φώναξε ο Γύργκεν. Θα περιμένω. Πρέπει, άλλωστε, να φυλάω μέχρι να νυχτώσει. Θα περιμένω οπωσδήποτε. Και φώναξε: "Έχουμε ακόμα σανίδες στο σπίτι. Σανίδες από κιβώτια", φώναξε.
     Αλλ' αυτά ο άντρας δεν τ' άκουγε πια. Προχωρούσε με τα στραβά του πόδια προς την κατεύθυνση του ήλιου. Ήταν αυτός ο κόκκινος απογευματινός ήλιος κι ο Γύργκεν μπορούσε να τον δει να λάμπει μεσ' απ' τα πόδια, τόσο στραβά ήταν. Και το καλάθι έγερνε ανήσυχα από δω κι από κει. Είχε τροφή για κουνέλια εκεί μέσα. Πράσινη τροφή για κουνέλια που είχε γίνει λίγο γκρίζα απ' τη σκόνη.

Βόλφγκανγκ Μπόρχερτ

Romualdas Rakauskas

Σάββατο 16 Ιουλίου 2016

Η ΥΠΕΡΟΧΗ ΦΙΛΗ ΜΟΥ

     Πριν από ένα περίπου μήνα διάβασα το  μυθιστόρημα "Η Υπέροχη Φίλη Μου" (εκδόσεις Πατάκη), το οποίο αποτελεί το πρώτο μέρος της τετραλογίας της Νάπολης από τη συγγραφέα που είναι γνωστή με το ψευδώνυμο Έλενα Φερράντε. Είναι γεγονός ότι το ξεκίνησα κάπως απρόθυμα, επειδή είχα ακούσει πάρα μα πάρα πολλά γι' αυτό, πράγμα που συνήθως με κάνει καχύποπτη, κι ακόμα επειδή με απωθούσε το κιτς εξώφυλλο που θύμιζε γυναικεία παραλογοτεχνία. Ωστόσο, το συνιστούσαν άνθρωποι (και sites) που εμπιστεύομαι, οπότε είπα να δώσω μια ευκαιρία. Και φυσικά δεν το μετάνιωσα -τι βιβλίο!
     Η ιστορία επικεντρώνεται στη φιλία δύο κοριτσιών, της Έλενας και της Λίλας, που μεγαλώνουν σε μια φτωχογειτονιά της Νάπολης τη δεκαετία του πενήντα. Οι πληγές του πολέμου, η παντοκρατορία της μαφίας και τα πολιτικά πάθη αναφέρονται υπαινικτικά, μας επιτρέπουν όμως να εντοπίσουμε τις αιτίες που συνθέτουν το βίαιο, μίζερο σκηνικό της ζωής των κοριτσιών, από το οποίο προσπαθούν με όλη τους τη δύναμη να ξεφύγουν. Η Έλενα, που έχει και το ρόλο της αφηγήτριας, προσπαθεί μέσα από τα γράμματα να σπάσει τα δεσμά της τάξης της (το όνειρο αυτό δεν είχε ακόμα ξεφτίσει κατά τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες), βιώνοντας παράλληλα την ενοχή ότι προδίδει τον κόσμο μέσα στον οποίο μεγάλωσε. Αντίθετα, η Λίλα δεν μπορεί να ξεφύγει από τα όρια του περιβάλλοντός της, οπότε προσπαθεί να εξασφαλίσει τον εαυτό της με το μόνο μέσο που της επιτρέπεται, το γάμο. Σ' όλη αυτή την προσπάθεια των κοριτσιών να βρουν τη θέση τους μέσα στον κόσμο, παίρνοντας δύναμη και θάρρος η μια από την άλλη, φανερώνεται η περιπλοκότητα και το μεγαλείο της γυναικείας φιλίας. Μέσα από την ιστορία της Έλενας και της Λίλας, η Φερράντε κατορθώνει ν' αποτυπώσει την ωμή δύναμη της ζωής και τη βίαιη απόγνωση της εργατικής τάξης, που προσπαθεί σπασμωδικά ν' αντιδράσει στην προκαθορισμένη μοίρα της. χωρίς να καταφεύγει σε κανενός τύπου μυθοποίηση, πράγμα που εδώ στην Ελλάδα ο μόνος που, κατά τη γνώμη μου, το κατάφερε με παρόμοιο τρόπο δεν ήταν συγγραφέας αλλά σκηνοθέτης -ο Δαμιανός με τη Ευδοκία του.
     Εν τούτοις, το μεγαλύτερο επίτευγμα της Φερράντε είναι η απόδοση των κοινωνικών εντάσεων και των αντιφάσεων των ηρώων με μία γλώσσα μοναδική, ζωντανή και αφτιασίδωτη. Η ίδια η Φερράντε, δια στόματος Έλενας, περιγράφει με ακρίβεια το γράψιμό της: "Είχα την αίσθηση -για να το πω με σημερινούς όρους- πως όχι μόνο ήξερε να λέει τα πράγματα με το όνομά τους, αλλά είχε αναπτύξει εκείνο το χάρισμα που ήδη γνώριζα απ' όταν ήταν παιδί: μόνο που τώρα το έκανε ακόμη καλύτερα, έπαιρνε τα γεγονότα και με τελείως φυσικό τρόπο, τα διατύπωνε φορτισμένα με ένταση· ενίσχυε την πραγματικότητα αποδίδοντάς τη με λέξεις που τις μπόλιαζε με ενέργεια".
     Περιμένω με ανυπομονησία να κυκλοφορήσουν στα ελληνικά και τα υπόλοιπα βιβλία της τετραλογίας.

(πηγή: time.com)

Παρασκευή 8 Ιουλίου 2016

Ο ΟΡΕΣΤΗΣ ΚΥΝΗΓΗΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΡΙΝΥΕΣ

     Σήμερα (και αύριο), στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, παρουσιάζεται η Ορέστεια του Αισχύλου, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά. Η μοναδική σωζόμενη τριλογία της αρχαιότητας (Αγαμέμνων, Χοηφόροι, Ευμενίδες) αφηγείται την ιστορία του ματωμένου οίκου των Ατρειδών, η οποία πήρε τέλος μόνο όταν οι θεσμοί της πόλης - κράτους ανέλαβαν δράση. Μ' αυτόν τον τρόπο, ο Αθηναίος τραγικός, έδειξε ότι μόνο μια οργανωμένη κοινωνία πολιτών μπορεί να υποτάξει τα ζωώδη ανθρώπινα ένστικτα και να τερματίσει τον φαύλο κύκλο που χαρακτηρίζει το δίκαιο του αίματος. Παρακάτω ο πίνακας του John Singer Sargent "Ο Ορέστης Κυνηγημένος Από Τις Ερινύες" (1921). (πηγή: www.wikiart.org)


Κυριακή 3 Ιουλίου 2016

ΚΑΛΗΜΕΡΑ!

     Εχθές το βάρυνα πολύ το κλίμα, οπότε σήμερα είπα να το κάνω πιο ανάλαφρο, καταφεύγοντας στον ακατανίκητο συνδυασμό "παλιό Χόλιγουντ + κλακέτες", από την ταινία του '42 You were never lovelier, με τη Ρίτα Χέιγουορθ και τον Φρεντ Αστέρ.




Σάββατο 2 Ιουλίου 2016

ΧΕΜΙΝΓΚΓΟΥΕΪ ΚΑΙ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ

     Στις 2 Ιουλίου του 1961, ο Έρνεστ Χεμινγκγουέι, σε ηλικία 61 ετών, τερματίζει τη ζωή του τινάζοντας τα μυαλά του στον αέρα με μια καραμπίνα. Τον ίδιο τρόπο είχε επιλέξει κι ο πατέρας του, Κλάρενς, το 1928. Με όπλο αυτοκτόνησε κι ο αδερφός του, Λέστερ, ενώ η αδερφή του, Ούρσουλα, κι η εγγονή του, Μάργκο, προτίμησαν την υπερβολική δόση χαπιών. Αυτοκτονία θα μπορούσε να θεωρηθεί κι ο θάνατος του γιου του Χεμινγκγουέι, Γκρέγκορι, ο οποίος πέθανε στη φυλακή ως τρανσέξουαλ με το όνομα Γκλόρια, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Όλες αυτές οι αυτοκτονίες στην οικογένεια έκαναν τα ΜΜΕ να μιλάνε για την "κατάρα των Χεμινγκγουέι" και τους γιατρούς για την ύπαρξη γονιδίων που αυξάνουν την πιθανότητα αυτοκτονίας.
     Ειδικότερα η περίπτωση του διάσημου συγγραφέα έχει κάνει πολλούς ν' αναρωτηθούν τι ήταν αυτό που οδήγησε έναν καταξιωμένο άνθρωπο των γραμμάτων, που συνδύαζε τον κόσμο του πνεύματος με τον κόσμο της δράσης, που ριχνόταν στην περιπέτεια κι είχε ζήσει σε μια ζωή όσα οι περισσότεροι από μας δε θα ζούσαμε ούτε σε δέκα, να μην αντέχει πια να είναι ζωντανός.  Βέβαια, όλες αυτές οι περιπέτειες που ενέπνευσαν τα έργα του (η συμμετοχή στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Ισπανικό Εμφύλιο, το κυνήγι άγριων ζώων στην Αφρική -κάποτε είχε πει στην Άβα Γκάρντνερ ότι σκοτώνει τόσα ζώα για να μη σκοτώσει τον εαυτό του- και το ψάρεμα στ' ανοιχτά της Καραϊβικής) θα μπορούσαν να θεωρηθούν πρόβες θανάτου, μιας και είναι αυξημένες οι πιθανότητες να πάει κάτι στραβά σε μια τέτοια δοκιμασία. Και πραγματικά, σε πολλές περιπτώσεις τα πράγματα πήγαιναν στραβά: ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα στη Νορμανδία, καθώς προσπαθούσε ν' αποφύγει γερμανικά πυρά, η συντριβή του αεροπλάνου του στο Ναϊρόμπι και διάφορα άλλα ατυχήματα του άφησαν πολλαπλά τραύματα και προβλήματα υγείας. Αν προσθέσουμε και τις απίστευτες ποσότητες αλκοόλ που κατανάλωνε καθημερινά, η ζωή του μοιάζει σαν μια συνεχής πρόκληση προς τον θάνατο.
     Σήμερα, οι απόψεις συγκλίνουν στο ότι ο Χεμινγκγουέι είχε μία ναρκισσιστική προσωπικότητα και ότι υπέφερε από μανιοκατάθλιψη που οι ρίζες της μπορούν να ανιχνευθούν στην οικογενειακή κληρονομικότητα καθώς και στις διαταραγμένες σχέσεις της οικογένειάς του. Γυρνάμε λοιπόν στην τεράστια συζήτηση γύρω από το αν γεννιόμαστε ή γινόμαστε, αν η φύση μας ή το περιβάλλον μας έχουν την ευθύνη για τη συμπεριφορά μας. Η περίπτωση Χεμινγκγουέι δείχνει ότι μάλλον πρόκειται για ένα συνδυασμό των δύο. Ωστόσο, όταν μιλάμε για μια πράξη τόσο τρομερή όσο η αυτοκτονία, μια πράξη που δηλώνει πως ο δράστης της βρίσκει περισσότερη ανακούφιση και παρηγοριά στην ανυπαρξία παρά στην ύπαρξη, καλό είναι να αντιμετωπίζουμε με σεβασμό, να κάνουμε λίγο στην άκρη και να μην αναζητούμε με τόση επιμονή απαντήσεις που δεν μπορούμε να πάρουμε.

(πηγές: www.todayinliterature.com και www.independent.co.uk)


Τρίτη 28 Ιουνίου 2016

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

     Εχθές το βράδυ κάθισα στο σπίτι και είδα στην τηλεόραση τον αγώνα Αγγλία - Ισλανδία. Ευχαρίστως θα έκανα οτιδήποτε άλλο εκείνη την ώρα, θα μπορούσα ακόμα και να σιδερώσω την πελώρια στοίβα ρούχων που έχω καταχωνιάσει στην ντουλάπα, όμως μια ξαφνική αδιαθεσία μ' έριξε  στον καναπέ και ήταν αδύνατο να σηκωθώ από εκεί. Με λίγα λόγια, δε με συγκινεί το ποδόσφαιρο· δεν ξέρω κανέναν τωρινό παίκτη μεγάλης ελληνικής ομάδας, ούτε ξέρω ποια ομάδα νίκησε στο champions league, ούτε καν κάθε πότε γίνονται το euro και το champions league.Το θέμα είναι ότι για χρόνια πίστευα ότι αυτή η άγνοια περί ποδοσφαίρου είναι χαρακτηριστική των ανθρώπων που αγαπούν το διάβασμα, μιας κι έχουν πιο ενδιαφέροντα πράγματα να κάνουν από το να παρακολουθούν 22 κάγκουρες να κυνηγούν μια μπάλα. Ώσπου βγήκε το πρώτο τεύχος της lifo πριν από καμιά δεκαριά χρόνια και διαπίστωσα ότι η στήλη του Κωστή Παπαγιώργη γράφει για ποδόσφαιρο. Του Κωστή Παπαγιώργη. Για ποδόσφαιρο. Επομένως, αυτό που μέχρι τότε με βόλευε να πιστεύω δεν είχε καμία σχέση με την πραγματικότητα. Στη συνέχεια, διαπίστωσα ότι πολλοί άλλοι συγγραφείς και διανοούμενοι ήταν παθιασμένοι με το ποδόσφαιρο, οπότε κατάπια την έπαρση μου και πήρα ένα γερό μάθημα. Γι' αυτό σήμερα, που το euro περνά στη φάση των 8, όπως έμαθα εχθές, είπα να γράψω κάτι για τους ποδοσφαιρόφιλους συγγραφείς.
     Ο πρώτος είναι βέβαια ο Αλμπέρ Καμύ, ο οποίος, εκτός από ποδοσφαιρόφιλος, ήταν ποδοσφαιριστής κι ο ίδιος. Η θέση του ήταν πάντα στο τέρμα κι αυτό γιατί ο τερματοφύλακας καταστρέφει τα παπούτσια του λιγότερο από τους άλλους παίκτες, πράγμα σημαντικό για ένα παιδί που ζει σε συνθήκες μεγάλης φτώχειας, όπως ο μικρός Καμύ. Ως φοιτητής έπαιξε με την πανεπιστημιακή ομάδα Racing Universitaire Algerois (RUA), ωστόσο τα όνειρά του για μια καριέρα στο ποδόσφαιρο τερματίστηκαν όταν αρρώστησε με φυματίωση και έκτοτε τα πνευμόνια του δεν άντεχαν την καταπόνηση που απαιτεί το ποδόσφαιρο. Τη δεκαετία του '50, όταν του ζήτησαν από ένα περιοδικό αποφοίτων του πανεπιστημίου του να γράψει κάτι, ο Καμύ έγραψε μεταξύ άλλων πως "ό,τι γνωρίζω περί ηθικής, το χρωστάω στο ποδόσφαιρο". (πηγή: toutelaculture.com)

     Τερματοφύλακας ήταν επίσης ο σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, ο συγγραφέας του Σέρλοκ Χολμς. Έπαιζε για την ομάδα Portsmouth Association Football Club με το ψευδώνυμο AC Smith τον καιρό που ζούσε στο Southsea. Γενικότερα, φαίνεται ότι ήταν αθλητικός τύπος, αφού, εκτός από ποδόσφαιρο, έπαιζε κρίκετ κι έκανε σκι. Το μόνο που δεν κολλάει με την εικόνα του ιδιοφυούς συγγραφέα και συγχρόνως σκληραγωγημένου αθλητή είναι το γεγονός ότι πίστευε στις νεράιδες. Αλλά άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου. (πηγή: www.telegraph.co.uk)

     Ο Νικ Χόρνμπι, εκτός από κολλημένος με τη μουσική, όπως φαίνεται από το εκπληκτικό High Fidelity, είναι και κολλημένος με τη μπάλα. Άλλωστε, πριν το High Fidelity είχε κυκλοφορήσει τον Πυρετό Της Μπάλας, ένα αυτοβιογραφικό βιβλίο, όπου καταθέτει τη λατρεία του για την Άρσεναλ. Το βιβλίο έγινε ταινία το 1997 στην Αγγλία και το 2005 στην Αμερική, μόνο που εκεί το πάθος για το ποδόσφαιρο μετατράπηκε σε πάθος για το μπέιζμπολ, μιας και οι Αμερικάνοι έχουν αυτή την ακατανόητη προτίμηση για το μπέιζμπολ έναντι του ποδοσφαίρου. (πηγή: en.wikipedia.org)

     Από ένα τέτοιο ποστ δε θα μπορούσε να λείπει η Λατινική Αμερική, η οποία εκπροσωπείται από τον Ουρουγουανό Εδουάρδο Γκαλεάνο. Όντας, εκτός από ποδοσφαιρόφιλος, πολιτικός ακτιβιστής και πολυγραφότατος συγγραφέας, ήταν φυσικό ν' αναφέρεται συχνά στις πολιτικές προεκτάσεις του ποδοσφαίρου και να γράφει βιβλία γι' αυτό, με πρώτο το Η Μεγαλειότητά του Το Ποδόσφαιρο (Su Majestad El Futbol) το 1968 και αργότερα, το 1995, Τα Χίλια Πρόσωπα Του Ποδοσφαίρου (El Futbol A Sol Y Sombra), όπου δηλώνει ότι "δεν είμαι τίποτα παραπάνω παρά ένας ζητιάνος του καλού ποδοσφαίρου". (Διαβάστε όλο το βιβλίο εδώ)

     Για να έρθουμε επιτέλους και στα δικά μας, πάθος με το ποδόσφαιρο είχε ο Κωστής Παπαγιώργης. Φανατικός οπαδός του Παναθηναϊκού, παρακολουθούσε κάθε αγώνα κι έγραφε για το ποδόσφαιρο με την ίδια διεισδυτικότητα που έγραφε για τον Ντοστογιέφσκι ή τον Παπαδιαμάντη (ένα άρθρο του για τον Παπαδιαμάντη το 'χω κόψει και φυλάξει κι όποτε το διαβάζω φυσάει καθαρός αέρας μέσα μου). Όπως γράφει ο Ζαχαρίας Σώκος (www.oanagnostis.gr), ο Παπαγιώργης, που του άρεσε να πηγαίνει στο ξενυχτάδικο Ανατολή, συνήθιζε να λέει πως  "στο σκυλάδικο και στο γήπεδο παίζονται όλα".

     Τελειώνοντας, φανατικός ποδοσφαιρόφιλος ήταν και ο Μανόλης Αναγνωστάκης. Δεν έχανε αγώνα για αγώνα, είτε στο γήπεδο είτε στην τηλεόραση και μπορούσε να συζητά ώρες για το ποδόσφαιρο, κάνοντας εμβριθέστατες αναλύσεις για την τάδε φάση του δείνα αγώνα. Η πρώτη του ομάδα ήταν ο ΠΑΟΚ, όταν όμως ήρθε να ζήσει στην Αθήνα (έμενε στο Νέο Ηράκλειο, κοντά στο σχολείο μου, και κάθε μεσημέρι που περνούσα πρόσεχα μήπως τον δω να κάθεται στον κήπο) έγινε οπαδός του Απόλλωνα στη Ριζούπολη. Ωστόσο, η μεγάλη του αγάπη ήταν ο Άγιαξ, για τον οποίο έγραψε στην Αυγή της 28ης Οκτωβρίου του 1984 ένα κείμενο λατρείας με το ψευδώνυμο Αλ. Καμής, παραπέμποντας φυσικά σε έναν άλλο αριστερό διανοούμενο που λάτρευε το ποδόσφαιρο, τον Αλμπέρ Καμύ. (μπορείτε να διαβάσετε το κείμενο εδώ)

Σάββατο 25 Ιουνίου 2016

ΤΑ ΑΓΑΠΗΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ PATTI SMITH

     Είναι η πρώτη φορά από τότε που ξεκίνησα το μπλογκ που πέρασαν τόσες μέρες χωρίς να γράψω τίποτα. Δεν είναι ότι βρισκόμουν σε ταξίδι μακρινό ούτε ότι μου συνέβη κάτι τρομερό, απλώς δεν είχα καμία όρεξη να σταθώ μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή. Βαριόμουν αφόρητα να ρίξω έστω και μια ματιά σε οποιαδήποτε σελίδα στο ίντερνετ, οπότε ο υπολογιστής έμενε κλειστός -αυτό θα πει αποτοξίνωση! Σήμερα όμως στρώθηκα να γράψω, καθότι έχει έρθει στην Αθήνα η αγαπημένη Patti Smith και νιώθω πως χρειάζεται να την τιμήσω -πέρα από το ότι θα πάω στη συναυλία- και μέσα από το μπλογκ. Επειδή λοιπόν είναι και η ίδια συγγραφέας (το βιβλίο της Just Kids κυκλοφορεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κέδρος με τον τίτλο Πάτι και Ρόμπερτ) και πάνω απ' όλα επειδή αγαπά πολύ το διάβασμα και τα βιβλία, είπα να μεταφέρω εδώ ένα ποστ του open culture, όπου η Smith δημοσιεύει μια λίστα με τα αγαπημένα της βιβλία. Υπάρχει βέβαια ο λατρεμένος της Ρεμπώ, οι μπιτ συγγραφείς Κέρουακ, Γκινσμπεργκ και Μπάροουζ, με τον οποίο τη συνέδεε βαθιά φιλία, αλλά και Γκόγκολ, Προυστ, Μπροχ και Μπένγιαμιν, σε μία λίστα συναρπαστική, πολυσυλλεκτική και άκρως βιβλιοφιλική. Την παραθέτω παρακάτω, γράφοντας στα ελληνικά όσα βιβλία έχουν κυκλοφορήσει και στην ελληνική γλώσσα και στα αγγλικά τα υπόλοιπα. Οι παρενθέσεις είναι δικές μου.

  1. Ο Μαιτρ Και Η Μαργαρίτα, Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ
  2. Ταξίδι στην Ανατολή, Έρμαν Έσσε
  3. Το Παιχνίδι Με Τις Χάντρες, Έρμαν Έσσε
  4. Η Καρδιά Του Σκότους, Τζόζεφ Κόνραντ
  5. Μόμπι Ντικ, Χέρμαν Μέλβιλ (Όσοι διαβάζουν το bibliokult ΞΕΡΟΥΝ ότι είναι μέσα και στη δική μου πεντάδα!)
  6. Μπίλι Μπαντ, Χέρμαν Μέλβιλ
  7. Τα Τραγούδια Της Αθωότητας, Ουίλιαμ Μπλέικ
  8. Τα Άγρια Αγόρια, Ουίλιαμ Μπάροουζ
  9. Ουρλιαχτό, Άλεν Γκίνσμπεργκ
  10. Μια Εποχή Στην Κόλαση, Αρθούρος Ρεμπώ
  11. Εκλάμψεις, Αρθούρος Ρεμπώ
  12. Wittgenstein's Poker, David Edmonds, John Eidinow
  13. Βιλέτ, Σαρλότ Μπροντέ
  14. The Process, Brion Gysin
  15. Cain's Book, Alexander Trocchi
  16. Κοριολανός, Ουίλιαμ Σέξπιρ
  17. Ο Ευτυχισμένος Πρίγκιπας, Όσκαρ Ουάιλντ
  18. Τσάι Στη Σαχάρα, Πολ Μπόουλς (Τι βιβλίο! Και τι ταινία!)
  19. Ενάντια Στην Ερμηνεία, Σούζαν Σόνταγκ
  20. Αναζητώντας Τη Λήθη, Ιζαμπέλ Έμπερχαρντ (Τρομερή περίπτωση η Έμπερχαρντ, αν δεν την ξέρετε, αξίζει τον κόπο να την ψάξετε!)
  21. The Women Of Cairo, Gerard de Nerval
  22. Κάτω από Το Ηφαίστειο, Μάλκομ Λόουρι (Το 'χω πάνω-πάνω στη λίστα μ' αυτά που θέλω να διαβάσω!)
  23. Νεκρές Ψυχές, Νικολάι Γκόγκολ
  24. Το Βιβλίο Της Ανησυχίας, Φερνάντο Πεσόα
  25. Βιργιλίου Θάνατος, Χέρμαν Μπροχ (αυτό και το προηγούμενο είναι τα μοναδικά βιβλία που δεν έχω καταφέρει, όση ευσυνειδησία κι αν επιστράτευσα, να τελειώσω. Ειδικά το συγκεκριμένο, δεν μπόρεσα να το προχωρήσω πάνω από μερικές σελίδες. Μήπως να κάνω άλλη μια προσπάθεια, αφού επιμένει και η Πάτι;)
  26. Ψηλή Σηκώστε Στέγη, Ξυλουργοί, Τζ. Ντ. Σάλιντζερ
  27. Φράνι Και Ζούι, Τζ. Ντ. Σάλιντζερ 
  28. Το Άλικο Γράμμα, Ναθάνιελ Χόθορν
  29. A Night Of Serious Drinking, Rene Daumal
  30. Από Τη Μεριά Του Σουάν, Μαρσέλ Προυστ
  31. Ο Ευτυχισμένος Θάνατος, Αλμπερ Καμύ
  32. Ο Πρώτος Άνθρωπος, Αλμπέρ Καμύ
  33. Τα Κύματα, Βιρτζίνια Γουλφ
  34. Μπιγκ Σερ, Τζακ Κέρουακ
  35. Οτιδήποτε από τον Χ. Φ. Λάβκραφτ
  36. Οτιδήποτε από τον Τζ. Γ. Σέμπαλντ (Κι ο Σέμπαλντ πολύ ψηλά στη λίστα με τους συγγραφείς που θέλω να διαβάσω!)
  37. Το Ημερολόγιο Ενός Κλέφτη, Ζαν Ζενέ
  38. The Arcades Project ή οτιδήποτε από τον Βάλτερ Μπένγιαμιν
  39. Ποιητής Στη Νέα Υόρκη, Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα
  40. Η Χαμένη Τιμή Της Καταρίνα Μπλουμ, Χάινριχ Μπελ
  41. The Palm-Wine Drinkard, Amos Tutuola 
  42. Ice ή οτιδήποτε από την Anna Kavan
  43. The Divine Proportion, H. E. Huntley
  44. Νάντια, Αντρέ Μπρετόν

Πέμπτη 9 Ιουνίου 2016

Τρίτη 7 Ιουνίου 2016

ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΦΡΟΔΙΤΗΝ ΑΝΕΡΧΟΜΕΝΗΝ ΑΠΟ ΘΑΛΑΣΣΗΣ

Όταν η Αφροδίτη
μέσα απ' το πορφυρό κύμα
γυμνή αναδύθηκε,
και τα μαλλιά της έσταζαν αλμύρα,
τα χέρια σήκωσε
κι έστιβε την πλεξούδα
πλάι στα λευκά της μάγουλα
που έσταζε
νερό του Αιγαίου
δείχνοντας ακάλυπτα
τα στήθη της μονάχα,
όσο η ντροπή επιτρέπει.
Μ' αν η θεά του πίνακα
είναι σαν την αλήθεια,
τότε φαντάζομαι
τι ταραχή μες στην καρδιά του Άρη.

Δημόκριτος, μτφρ. Ανδρέας Λεντάκης, Παλατινή Ανθολογία, Εκδόσεις Δωρικός.

Σάντρο Μποτιτσέλι, "Η Γέννηση Της Αφροδίτης"





















Υ.Γ.: Ναι, πρόκειται για τον γνωστό Δημόκριτο, τον φιλόσοφο από τα Άβδηρα, που υπήρξε σύγχρονος και συνομήλικος του Σωκράτη. Σύμφωνα με την παράδοση, έζησε εκατό χρόνια. Θεωρείται ιδρυτής της ατομικής θεωρίας. Για τον Γαλαξία είχε πει ότι αποτελείται από πλήθος "μικρών αστέρων συμφωτιζομένων αλλήλοις δια την πύκνωσιν". Για τον χρόνο έλεγε ότι είναι αγέννητος, όπως και η κίνηση· για την τύχη, ότι είναι ένα σκιάχτρο που το 'φτιαξαν οι άνθρωποι για να ομορφαίνουν την ανοησία τους.

Κυριακή 29 Μαΐου 2016

Ο ΓΟΡΙΛΑΣ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΑ

     Μ' αυτόν τον τίτλο, η εφημερίδα Daily Mirror, το 1962, αναφερόταν στον βανδαλισμό βιβλίων της Δημόσιας Βιβλιοθήκης του Islington από τον μέχρι τότε άγνωστο θεατρικό συγγραφέα Joe Orton και τον σύντροφό του Kenneth Halliwell. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι αυτή η υπόθεση, που κόστισε στους δράστες φυλάκιση έξι μηνών, ήταν ο καταλύτης για τη συγγραφική καριέρα του Orton· οι δύο άντρες είχαν γνωριστεί ως συμφοιτητές στη RADA (Royal Academy of Dramatic Art) το 1951 και σύντομα έγιναν συγκάτοικοι και εραστές, αποφασισμένοι ν' αφιερωθούν όχι στο θέατρο αλλά στη συγγραφή και ξεκίνησαν να γράφουν μαζί πεζογραφήματα, που όμως απορρίπτονταν από τους εκδότες το ένα μετά το άλλο. Προκειμένου ν' αφοσιωθούν απερίσπαστα στο γράψιμο, ο Orton και ο Halliwell δεν δούλευαν αλλά βασίζονταν σε κάποια χρήματα που είχε κληρονομήσει ο Halliwell και στο επίδομα ανεργίας -γι' αυτό ζούσαν σε συνθήκες σπαρτιατικής λιτότητας, σε σημείο να ξυπνούν νωρίς το πρωί για να γράψουν και να κοιμούνται με τη δύση του ήλιου για να μην ξοδεύουν ρεύμα.
     Με τόσο περιορισμένα τα έξοδά τους, λοιπόν, ήταν αναμενόμενο να μην αγοράζουν βιβλία, παρά να τα δανείζονται από την τοπική βιβλιοθήκη. Εδώ όμως τους περίμενε τεράστια απογοήτευση, γιατί τα περισσότερα από τα βιβλία που βρίσκονταν στα ράφια ήταν, κατά τη γνώμη τους, "σκουπίδια". Σκοπεύοντας να διαμαρτυρηθούν με κάποιο τρόπο γι' αυτό και παράλληλα να διασκεδάσουν, έκαναν την εξής φάρσα: έκλεβαν βιβλία της βιβλιοθήκης κι αφού άλλαζαν τα εξώφυλλα, τα επέστρεφαν στη θέση τους και περίμεναν να δουν τις αντιδράσεις αυτών που τα έπαιρναν από τα ράφια για να τα ξεφυλλίσουν. Εν τω μεταξύ, πολλές φορές έσκιζαν από τα κλεμμένα βιβλία σελίδες με εκτυπώσεις έργων τέχνης για να διακοσμήσουν τους τοίχους στο διαμέρισμά τους. Ωστόσο, οι υπάλληλοι της βιβλιοθήκης, καθώς και η αστυνομία, δεν φαίνονταν να συμμερίζονται τις καλλιτεχνικές αναζητήσεις των δύο επίδοξων συγγραφέων, γι' αυτό και τους συνέλαβαν, τον Απρίλιο του 1962, με την κατηγορία της κλοπής 72 βιβλίων και της αφαίρεσης 1.653 σελίδων από βιβλία τέχνης. Η ποινή που τους επιβλήθηκε ήταν έξι μήνες φυλακή -μια ποινή ιδιαίτερα αυστηρή, πού, κατά τον Orton, οφειλόταν στο ότι "ήταν αδερφές" (because we were queers).
     Ενώ θα περίμενε κανείς ότι η φυλακή θα τους συνέτριβε -πράγμα που όντως συνέβη στην περίπτωση του Halliwell- η επίδρασή της στον Orton ήταν ευεργετική. Για πρώτη φορά μπορούσε ν' απομονωθεί και να γράψει χωρίς την επίδραση του Halliwell, αφήνοντας τον εαυτό του ελεύθερο. Συγχρόνως, μέσα στη φυλακή βίωσε από κοντά τη σαπίλα της κοινωνίας και η οργή του προς την κοινωνική υποκρισία και τον αστικό καθωσπρεπισμό έγινε πιο συνειδητή. Μετά την αποφυλάκισή του, το άστρο του Orton άρχισε ν' ανατέλλει: το ραδιόφωνο του BBC ενέκρινε το θεατρικό έργο The Ruffian On The Stair και στη συνέχεια, έχοντας πια παρατήσει οριστικά τα μυθιστορήματα για χάρη των θεατρικών έργων, έγραψε το Entertaining Mr Sloane, το Loot και το What The Butler Saw που έγιναν επιτυχίες στο θέατρο και καθιέρωσαν τον Orton ως θεατρικό συγγραφέα. Την ανοδική αυτή πορεία έκοψε βάναυσα, όπως είναι γνωστό, ο φόνος του από τον Halliwell, ο οποίος στη συνέχεια αυτοκτόνησε. Το ερώτημα, βέβαια, είναι, θα ήταν σήμερα άξια λόγου όλη αυτή η ιστορία με τα παραποιημένα εξώφυλλα αν ο Orton δεν ήταν γνωστός; Η απάντηση είναι ναι· ίσως η ιστορία να μην ήταν τόσο γνωστή, θα είχε όμως την ίδια αξία ως μια πράξη αντίδρασης στον πνιγηρό καθωσπρεπισμό που ζούσε και βασίλευε στις αρχές της δεκαετίας του '60, αποτρέποντας άλλες, πιο αυθεντικές φωνές ν' ακουστούν.

Υ.Γ.1: Οι πληροφορίες είναι παρμένες από το www.joeorton.org, όπου μπορείτε να δείτε και περισσότερα εξώφυλλα από τα βιβλία που περιποιήθηκαν ο Orton και ο Halliwell. Μπορείτε επίσης να δείτε κάποια απ' αυτά κι εδώ.

Υ.Γ.2: Η ζωή του Orton και κυρίως η σχέση του με τον Halliwell είναι το θέμα της εξαιρετικής, βραβευμένης ταινίας του Stephen Frears Prick Up Your Ears με τους Gary Oldman και  Alfred Molina στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Η ταινία, που βασίστηκε στα Ημερολόγια του Orton, καθώς και σε μια βιογραφία του, αφηγείται και το περιστατικό της Βιβλιοθήκης. Μπορείτε να τη δείτε ολόκληρη εδώ

Κυριακή 22 Μαΐου 2016

ΔΟΝ ΚΙΧΩΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΣ (2ο ΜΕΡΟΣ)

     Στο δεύτερο μέρος, μερικά πορτρέτα του Δον Κιχώτη, κάποιες φορές με τη συνοδεία του πιστού του ακολούθου Σάντσο Πάντσα και τις περισσότερες φορές συντροφιά με το άλογό του, τον εξίσου πιστό Ροσινάντε.  Οι πηγές του σημερινού ποστ είναι οι εξής: publicdomainreview.org50watts.com και www.brainpickings.org

Ξεκινάμε πάλι από την πιο παλιά έκδοση, μια αγγλική μετάφραση του 1687.

Jean de Bosschere, 1922

Albert Dubout, 1938

Fernand Van Hamme, 1965

Minoru Ikeda, 1966

Julio Castro de la Gandara, 1966

Alberto Cedron, 1966

Για το τέλος, μια από τις εικόνες του Dali για τον Δον Κιχώτη, οι οποίες προέρχονται από μία σπάνια έκδοση του 1946 αλλά περιλαμβάνονται και στην ελληνική έκδοση του Εξάντα, που πολύ φοβάμαι ότι έχει εξαντληθεί.

Παρασκευή 20 Μαΐου 2016

ΔΟΝ ΚΙΧΩΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΣ (1ο ΜΕΡΟΣ)

     Μάλλον έχει έρθει η ώρα να διαβάσω τον Δον Κιχώτη, το σημαντικότερο μυθιστόρημα όλων των εποχών. Κι όπως όλα τα σημαντικά μυθιστορήματα, έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για πολλούς άλλους συγγραφείς και καλλιτέχνες, με πρώτους - πρώτους τους εικαστικούς, που έχουν κάνει εξαιρετική δουλειά (αιώνες τώρα!) στην εικονογράφηση των περιπετειών του Περιπλανώμενου Ιππότη. Όπως κάθε φορά που σκοπεύω ν' ανεβάσω κάτι σχετικό με εικονογράφηση, ανέτρεξα στο καταπληκτικό 50watts.com και βέβαια βρήκα θησαυρό. Για την ακρίβεια, βρήκα τόσα πολλά, που στο σημερινό ποστ θα περιοριστώ στην εικονογράφηση της πιο γνωστής σκηνής του έργου, αυτής με τους ανεμόμυλους. Οι υπόλοιπες πηγές περιλαμβάνουν το publicdomainreview.org και το www.buzzfeed.com.

Η διασημότερη εικονογράφηση είναι αυτή του Gustave Dore (1868)

Αυτή εδώ, που χρησιμοποιήθηκε και για εξώφυλλο, είναι καινούρια, αλλά εμπνευσμένη από τις εικόνες του Ντορέ.

Από την πιο καινούρια, στην πιο παλιά, σε μία έκδοση της Φρανκφούρτης του 1648.


Jean de Bosschere (1922)

Piero Bernardini (1935)

Albert Dubout (1938)

ΒΕΝ, για το περιοδικό Le Rire (1939)

Tadeusz Michaluk (1966)

Κυριακή 15 Μαΐου 2016

ΜΟΝΑΧΙΚΟΣ ΘΑΛΑΣΣΟΠΟΡΟΣ

Από δω και πέρα, κάθε μίλι που θα πλέω δυτικά
θα με απομακρύνει απ' όλα. Χάθηκαν τα σημάδια της
ζωής: ούτε ψάρια ούτε πουλιά ούτε σειρήνες,
ούτε μια κατσαρίδα να στριφογυρίζει στην κουβέρτα.
Μόνο νερό και ουρανός, ο κατεστραμμένος ορίζοντας,
η θάλασσα, που λέει όπως κι εγώ το ίδιο τραγούδι πάντα.
Ούτε ψάρια ούτε πουλιά ούτε σειρήνες,
ούτε κι εκείνη η παράξενη κουβέντα στη σεντίνα
που πιάνει τ' αυτί τις ώρες της κάλμας.
Μόνο νερό κι ουρανός, το κύλισμα του χρόνου.
Τη νύχτα, τ' αστέρι Ατσερνάρ βγαίνει στην πλώρη·
ανάμεσα στ' άρμενα, ο Αλδεμπαράν· στα δεξιά,
λίγο πιο πάνω απ' τον ορίζοντα,
ο Αιγόκερος. Τότε μαϊνάρω, κοιμάμαι. Και το τίποτα
έρχεται γλυκά για να φάει απ' το χέρι μου.

Οράσιο Καστίγιο, μτφρ. Χαράλαμπος Δήμου, "Οι Γάτοι Της Ακρόπολης", εκδόσεις των συναδέλφων


Πέμπτη 12 Μαΐου 2016

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ, ΚΙ ΆΛΛΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

     Μετά από πολλά εορταστικά ποστ, ήρθε η ώρα να κάνω κι ένα κανονικό, χορταστικό και άκρως βιβλιοφιλικό. Η ιδέα μου ήρθε όταν έγραψα για την ταινία 84 Charing Cross Road κι άρχισα να σκέφτομαι ποια είναι τα δικά μου αγαπημένα βιβλιοπωλεία και τι αγαπώ στο καθένα απ' αυτά. Το πρώτο - πρώτο, αυτό που επισκέπτομαι κάθε φορά που πηγαίνω στην Αθήνα, είναι βέβαια η Πολιτεία. Καμιά φορά, όπως κατεβαίνω τα πρώτα σκαλιά του υπογείου κι από κάτω βλέπω τους πάγκους και τα ράφια με τα βιβλία, νιώθω σαν τον Σκρουτζ Μακ Ντακ όταν έμπαινε στο θησαυροφυλάκιο και βουτούσε μέσα στα δολάρια -μόνο που εδώ αντί για δολάρια υπάρχουν βιβλία, που κάνουν τις βουτιές ακόμα πιο απολαυστικές. Στην Πολιτεία λοιπόν υπάρχουν τα πάντα και μάλιστα σε χαμηλές τιμές, κι αν κανείς πελαγώσει μπροστά στην αφθονία των βιβλίων, δεν χρειάζεται ν' αγχωθεί: μπορεί να περιδιαβαίνει και να κοιτάει όσο του αρέσει ή μπορεί να ζητήσει τη βοήθεια κάποιου που δουλεύει εκεί -αν κι αυτό μπορεί να το κάνει ακόμα κι αν δεν χρειάζεται καμία βοήθεια, μόνο και μόνο για ν' απολαύσει μια καλή βιβλιοκουβέντα.
     Αν η Πολιτεία είναι ο απαραίτητος άρτος ο επιούσιος, υπάρχουν και τα γκουρμέ βιβλιοπωλεία, για κάτι το ξεχωριστό. Στη δική μου περίπτωση, αυτά είναι ο Ναυτίλος στη Χαριλάου Τρικούπη, μεταξύ Ακαδημίας και Σόλωνος, και το Λεμόνι στον πεζόδρομο της Ηρακλειδών στο Θησείο. Στο πρώτο, συνήθως αναζητώ κάποιο ιστορικό, φιλοσοφικό ή πολιτικό βιβλίο, γιατί κατά καιρούς μπουχτίζω από την πολλή λογοτεχνία, ή, όταν έχω πιο ανάλαφρη διάθεση, κάποιο από την εξαιρετική συλλογή του με αστυνομικά, πολλές φορές σε δυσεύρετες εκδόσεις. Όπως και να 'χει, οι ευγενείς ιδιοκτήτες θα με καθοδηγήσουν και θα μ' εξυπηρετήσουν με τον καλύτερο τρόπο. Το Λεμόνι τώρα, είναι σε μια γειτονιά γνωστή για τις καφετέριες - τουριστοπαγίδες και όχι για τα βιβλιοπωλεία -γι' αυτό ακριβώς είναι μία όαση. Κι εδώ μπορεί κανείς να βρει σπάνιες εκδόσεις, με έμφαση στην ποίηση -δηλαδή, δεν ξέρω αν πραγματικά δίνεται έμφαση στην ποίηση ή αν το δικό μου μάτι αναζητά τόμους με ποιήματα στο συγκεκριμένο βιβλιοπωλείο. Στην όμορφη αυλή που βρίσκεται στο πίσω μέρος, διοργανώνονται συχνά ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις. Μερικές φορές ονειρεύομαι ότι μετά από μια τέτοια εκδήλωση παίρνω φεύγοντας το πορτρέτο του Ρεμπώ που κοσμεί ή κοσμούσε παλιότερα έναν από τους τοίχους κι όπως μου είχε πει ο ιδιοκτήτης, το είχε βρει στα σκουπίδια, σε μια γειτονιά του Παρισιού.
     Υπάρχουν βέβαια και τα βιβλιοπωλεία που έχω επισκεφθεί σε κάποιο ταξίδι κι έχουν κι εκείνα τη θέση τους σ' αυτό το ποστ. Ένα είναι το Ατλαντίς, το περίφημο βιβλιοπωλείο της Σαντορίνης που από πολλούς θεωρείται το ωραιότερο βιβλιοπωλείο στον κόσμο. Πραγματικά, είναι το ωραιότερο βιβλιοπωλείο, με διαλεχτή συλλογή βιβλίων, ωστόσο δεν ανήκει στ' αγαπημένα μου, γιατί βρίσκεται σ' ένα από τα πιο τουριστικά μέρη στον κόσμο. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί πελάτες απλώς έτυχε να περνούν από εκεί, δεν υπάρχουν οι σταθεροί, βιβλιοφάγοι πελάτες που αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλο με μιαν απλή ματιά όπως οι δύο σαμουράι στο Ghost Dog και δημιουργούν αυτή την αίσθηση οικειότητας που είναι απαραίτητη σ' ένα βιβλιοπωλείο για να γίνει "δικό σου". Αντίθετα, αυτή την αίσθηση την αποκτά κανείς αμέσως στο Strand, ένα τεράστιο, ιστορικό βιβλιοπωλείο στο κέντρο της Νέας Υόρκης. Ό,τι είναι το Tiffany's για τα κορίτσια που ο καλύτερος φίλος τους είναι τα διαμάντια, είναι το Strand για τα κορίτσια που ο καλύτερος φίλος τους είναι τα βιβλία: ατέλειωτοι πάγκοι με βιβλία, πανύψηλα ράφια που χρειάζεσαι σκαλίτσα για να τα φτάσεις, ένας σωρός από σελιδοδείκτες κι άλλα βιβλιοφιλικά μικροπράγματα και η πιο χαρακτηριστική μυρωδιά βιβλιοπωλείου -αυτό το μείγμα ξύλου, μούχλας και σκόνης που είναι, παραδόξως, απολαυστικό και σε κάνει να νιώθεις ότι βρίσκεσαι στον φυσικό σου χώρο.
     Για το τέλος, ένα λονδρέζικο βιβλιοπωλείο που δεν έχω επισκεφθεί, αλλά πολύ θα ήθελα: το Libreria, στο οποίο τα βιβλία δεν είναι τοποθετημένα στα ράφια με βάση το είδος ή αλφαβητικά αλλά με βάση κάποια θεματική ενότητα του τύπου "ο ουρανός κι η θάλασσα" ή "η οικογένεια". Ωστόσο, το ιδιαίτερο στην περίπτωση του Libreria δεν είναι αυτό, είναι το ότι στον χώρο του βιβλιοπωλείου δεν επιτρέπεται η χρήση κινητών τηλεφώνων. Όχι ότι αν δουν κάποιον να στέλνει μήνυμα θα του πάρουν το τηλέφωνο και θα το σπάσουν, απλώς θα του ζητήσουν να σταματήσει. Ίσως ακούγεται τεχνοφοβικό ή ιδιόρρυθμο αλλά η χρήση του κινητού μας κρατά δεμένους με τις πιεστικές, καθημερινές ανάγκες από όπου χρειάζεται πότε πότε να δραπετεύουμε, βρίσκοντας καταφύγιο σε χώρους όπως τα βιβλιοπωλεία, χώρους με ρυθμούς πιο αργούς από αυτούς της καθημερινότητας· μπαίνοντας σ' ένα βιβλιοπωλείο, είναι μερικές φορές σαν να μπαίνουμε σ' έναν άλλο κόσμο, εσωτερικό, στον οποίο επιτρέπεται ν' αφαιρεθούμε και να χαζέψουμε ξεφυλλίζοντας τα βιβλία και διαβάζοντας στα πεταχτά κάποια αποσπάσματα. Σε μια εποχή που θεωρείται έγκλημα κατά της παραγωγικότητας το ν' αφήνουμε το μυαλό μας να τρέχει μακριά, τα βιβλιοπωλεία, που μας προσφέρουν αυτήν την πολυτέλεια, είναι πολύτιμα.

Υ.Γ.: Ποια είναι τα δικά σας αγαπημένα βιβλιοπωλεία;


Κυριακή 8 Μαΐου 2016

ΨΩΜΙ ΚΑΙ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΑ

     Με τη σημερινή γενική απεργία, θυμήθηκα μια από τις πιο εμβληματικές απεργιακές κινητοποιήσεις όλων των εποχών, αυτή των ανθρακωρύχων στη Βρετανία το 1984, που έληξε με την ήττα τους ένα χρόνο μετά. Σήμερα, που σε όλο τον κόσμο, όλες οι κυβερνήσεις δείχνουν να εμπνέονται από τη Θάτσερ κι όλες οι απεργίες δείχνουν καταδικασμένες σε ήττα, ας κρατήσουμε το ότι κανένας αγώνας δεν είναι μάταιος, επειδή, μεταξύ πολλών άλλων λόγων, κινητοποιεί την αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων και τους φέρνει κοντά. Αυτό, άλλωστε , ήταν και το θέμα του "Pride"  (2014), της ταινίας που αφηγείται τα πραγματικά γεγονότα, τα οποία ξεκίνησαν με την απόφαση μιας ομάδας γκέι και λεσβιών ακτιβιστών από το Λονδίνο να στηρίξουν με δράσεις αλληλεγγύης τους ανθρακωρύχους ενός ουαλικού χωριού και οδήγησαν στην επαφή μεταξύ των δύο κοινοτήτων, που άλλαξε τη ζωή τους. Αν δεν έχετε δει αυτή τη σούπερ διασκεδαστική και άκρως αισιόδοξη ταινία, να τη δείτε. Αν δεν είστε σε φάση να δείτε ολόκληρη ταινία, δείτε μόνο το παρακάτω απόσπασμα, όπου, κατά την πρώτη επίσκεψη των LGSM (Lesbians and Gays Support the Miners) στο χωριό, τραγουδούν όλοι μαζί το "bread and roses" -για την επιβίωση και την αξιοπρέπεια. Για το ψωμί. Και για τα τριαντάφυλλα.



ΜΕΡΑ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ

Antanas Sutkus, "Το Χέρι Της Μητέρας" (πηγή: www.telegraph.co.uk)

Σάββατο 30 Απριλίου 2016

ΤΟ ΠΑΣΧΑ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΝ

Κύριε λάμπρυνόν μου την στολήν της ψυχής.
Άστρα και χώμα σε βαστάζουν.
Μεριάζουν άφωνα τα σκότη και διαβαίνεις,
ανέγγιχτη τον κόσμον αγγίζει μουσική
και της καρδιάς τα πέταλα ροδίζουν,
άνθος όμορφο ζεσταίνεται στον ήλιο.
Λευκάνθηκαν οι άνθρωποι στο αίμα του αρνίου.
Θεέ μου ανέρχεσαι λυπημένος,
αν και για όραση εξακολουθείς να έχεις τη συγχώρηση.
Ω θλίψη των ματιών του Κυρίου μου,
της αιωνιότητας ο κάματος,
έχω πολύ συνεργήσει για να υπάρχεις,
είναι πολύ σ' εμένα το μερίδιο της ανομίας.
Ανοίγει ένα τριαντάφυλλο, πάω και το ρωτώ:
Πού έκρυψαν τον ήλιο;
Πλησιάζω τη θάλασσα και της λέω:
Είσαι βαθειά και με τα μυστικά μεγάλη σου η σχέση.
Λυτρώνεται ο άνθρωπος;
Απαντά το λουλούδι: "Θα χαθούμε"
Κι η θάλασσα με αχ αναταράζεται.

Νίκος Καρούζος


Σάββατο 23 Απριλίου 2016

ΓΡΙΦΟΣ

Ο Σέξπιρ πέθανε στο Στράτφορντ, στις 23 Απριλίου του 1616, μια Τρίτη.   Ο Θερβάντες πέθανε στη Μαδρίτη, στις 23 Απριλίου του 1616, ένα Σάββατο. 

Πώς είναι δυνατό;


Η απάντηση στα σχόλια!

Πέμπτη 21 Απριλίου 2016

84 CHARING CROSS ROAD

     Προχθές πέτυχα στην τηλεόραση το 84 Charing Cross Road, μια ταινία που αγνοούσα την ύπαρξή της, μα από τη στιγμή που την είδα, ανυπομονούσα να γράψω γι' αυτήν εδώ στο μπλογκ. Αρχικά με τράβηξε η παρουσία της Άν Μπάνκροφτ, που την υπεραγαπώ, σύντομα όμως κατάλαβα ότι το θέμα της είναι τα βιβλία, οπότε εκεί ενθουσιάστηκα... Εντάξει, το θέμα της δεν είναι ακριβώς τα βιβλία, το θέμα της είναι οι ανθρώπινες σχέσεις, πάντα το θέμα είναι οι ανθρώπινες σχέσεις, είτε με τους άλλους, είτε με τον ίδιο μας τον εαυτό, οι σχέσεις όμως μπορούν να περνούν και μέσα από τα βιβλία, όπως στην περίπτωση των δύο ηρώων, της Έλεν Χανφ και του Φρανκ Ντόελ.
     Η ιστορία τους ξεκινά λίγο μετά τον Πόλεμο, το 1949· η Έλεν Χανφ, που ζει στη Νέα Υόρκη, είναι, κατά τα λεγόμενά της, "μια φτωχή συγγραφέας με γούστο αντικέρη στα βιβλία". Μην μπορώντας να βρει οικονομικές εκδόσεις των βιβλίων που την ενδιαφέρουν, απευθύνεται σ' ένα αγγλικό παλαιοβιβλιοπωλείο, το Marks and Co, που βρίσκεται στο νούμερο 84 της οδού Charing Cross στο Λονδίνο. Ο υπεύθυνος του βιβλιοπωλείου, ο Φρανκ Ντόελ, καταφέρνει να βρει τα περισσότερα από τα βιβλία που ζητά κι εκείνη ενθουσιάζεται "με τις κρεμ σελίδες και το απαλό δέρμα στο εξώφυλλο, που φέρνουν τα απλοϊκά ράφια της σε αμηχανία". Μ' αυτόν τον τρόπο ξεκινά μια αλληλογραφία, η οποία τον πρώτο καιρό έχει να κάνει μόνο με παραγγελίες βιβλίων, μα γρήγορα επεκτείνεται και σε άλλα θέματα· η Αμερικανίδα συγγραφέας γράφει χειμαρρώδη γράμματα, γεμάτα αυτοσαρκασμό και καυστικές παρατηρήσεις, προσπαθώντας "να διαρρήξει τον αγγλικό καθωσπρεπισμό", ενώ ο Άγγλος βιβλιοπώλης γράφει γράμματα ευγενικά, γεμάτα χιούμορ και ήρεμα διατυπωμένες σκέψεις. Αν και οι ιδιοσυγκρασίες τους είναι τόσο διαφορετικές, η ταπεινότητα, η ζεστασιά και η αφοσίωσή τους στη λογοτεχνία είναι τα κοινά χαρακτηριστικά χάρη στα οποία γεννιέται μια βαθιά φιλία που θα κρατήσει δύο δεκαετίες, ως τον θάνατο του Ντόελ. Το παράξενο είναι ότι σ' όλο αυτό το διάστημα δεν μπόρεσαν ποτέ να συναντηθούν, μιας και πάντοτε κάποιο επείγον ζήτημα ανάγκαζε τη Χανφ ν' ακυρώσει τα σχέδιά της για ένα ταξίδι στο Λονδίνο. Όταν τελικά το πραγματοποίησε, το βιβλιοπωλείο είχε κλείσει, αλλά η Χανφ το επισκέφθηκε, αποτίοντας ένα είδος φόρου τιμής στον άνθρωπο με τον οποίο είχε συνδεθεί τόσο ουσιαστικά.
     Το χρονικό αυτής της φιλίας, που στην καρδιά της είχε την αγάπη για τα βιβλία, αφηγείται η ίδια η Χανφ στο βιβλίο της 84 Charing Cross Road (1970), το οποίο στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο θέατρο κι έπειτα, το 1987, στον κινηματογράφο, με την Αν Μπανκροφτ και τον Άντονι Χόπκινς. Οι δύο πρωταγωνιστές, η Μπάνκροφτ μ' αυτή τη φλόγα για ζωή που χαρακτηρίζει όλες της τις ερμηνείες, κι ο Χόπκινς, σ' ένα ρόλο που θυμίζει τα Απομεινάρια Μιας Μέρας, καθώς αφήνει ενίοτε να φανεί πίσω από τη συγκρατημένη του συμπεριφορά μία πλούσια εσωτερική ζωή, είναι εκείνοι που μετατρέπουν τούτη τη γλυκιά ιστορία σε μια συγκινητικά ανθρώπινη ταινία, στην οποία, παρεμπιπτόντως, δεν βλέπουμε ποτέ κανέναν να διαβάζει!

(πηγή: www.telegraph.co.uk)

Υ.Γ.: Παρακάτω, η ταινία στο youtube, σε ένα όχι ιδιαίτερα καλής ποιότητας βίντεο, με κομμένα λίγα λεπτά από την αρχή και το τέλος. Παρ' όλα αυτά, αν δεν μπορείτε να τη βρείτε αλλού, αξίζει τον κόπο.