ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ (ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ)

     Ειδική κατηγορία συγγραφέων είναι και οι δάσκαλοι, πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, είτε πέρασαν πολλά χρόνια μέσα στα σχολεία, είτε λίγα.

Αντρέας Κάλβος: Από νωρίς, ο Κάλβος παρέδιδε ιδιαίτερα μαθήματα κι αργότερα, όταν επέστρεψε στην Ελλάδα κι εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα (1826), δίδαξε στην Ιόνιο Ακαδημία. Αφότου έφυγε από την Ελλάδα, το 1852, έμεινε στο Λάουθ της Αγγλίας, διδάσκοντας στο ιδιωτικο εκπαιδευτήριο που ανήκε στη γυναίκα του.

Κώστας Βάρναλης: Αφού σπούδασε Φιλολογία στην Αθήνα, ο Βάρναλης διορίστηκε στη Μέση Εκπαίδευση κι αργότερα, με κρατική υποτροφία, πήγε στο Παρίσι, όπου έκανε εξειδικευμένες σπουδές πάνω στη Νεοελληνική Λογοτεχνία και την Αισθητική.

'Αλντους Χάξλεϊ: Ο Χάξλεϊ δίδαξε για ένα χρόνο Γαλλικά στο περίφημο σχολείο Ίτον. Ανάμεσα στους μαθητές του ήταν ο Στίβεν Ράνσιμαν και ο Τζορτζ Όργουελ, ο οποίος ήταν εντυπωσιασμένος από τον δάσκαλο του, παρ' όλο που η γενική εντύπωση ήταν ότι δε μπορούσε να κρατήσει καμία πειθαρχία μέσα στην τάξη -μπορώ να φανταστώ πόσο θα υπέφερε...

Τζίνα Ρόουλινγκ: Η συγγραφέας του Χάρι Πότερ έζησε κάποια χρόνια στο Πόρτο, διδάσκοντας Αγγλικά ως ξένη γλώσσα. Τα μαθήματα ήταν απογευματινά, οπότε είχε όλο τον χρόνο κάθε πρωί για να γράφει.

Πανεπιστημιακοί καθηγητές ήταν πάρα πολλοί. Θ' αναφέρω τον Λούις Κάρολ, που δίδαξε Μαθηματικά στην Οξφόρδη και τον Τόλκιν, ο οποίος δίδαξε Αγγλοσαξονική Γλώσσα και Αγγλική Λογοτεχνία στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Στα καθ' ημάς, ο Νίκος Εγγονόπουλος ήταν καθηγητής στην Καλών Τεχνών και ο Γιώργης Γιατρομανωλάκης στην Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας.

     Μετά τους δασκάλους, ένα επάγγελμα μ' εξαιρετικά υψηλό στάτους, το επάγγελμα του διπλωμάτη.

Γιώργος Σεφέρης: Ο Σεφέρης υπηρέτησε ως διπλωμάτης σε δύσκολες εποχές και σε δύσκολα πόστα: το '36 διορίστηκε πρόξενος στην Κορυτσά, μετά τη γερμανική κατάκτηση, ακολούθησε την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση στη Μέση Ανατολή, το '47 τοποθετήθηκε στην Άγκυρα, το '51 στο Λονδίνο, το '52 στη Βηρυτό και το '57 ξανά στο Λονδίνο, με σκοπό να προωθήσει το θέμα της αυτοδιάθεσης της Κύπρου.

Πάμπλο Νερούντα: Ο επίσης νομπελίστας ποιητής Πάμπλο Νερούντα, κατά κόσμον Νεφταλί Ρικάρντο Ρέγιες Μπασοάλτο (Ω! Τα υπέροχα ισπανικά ονόματα- σιδηρόδρομοι!), υπήρξε επίσης διπλωμάτης. Υπηρέτησε πρώτα σε μέρη εξωτικά (Μπούρμα, Ιάβα και Σιγκαπούρη) και μετά στην Αργεντινή και την Ισπανία, όπου βίωσε τον Ισπανικό Εμφύλιο κι έγινε φλογερός κομμουνιστής. Στη συνέχεια τοποθετήθηκε στο Μεξικό και όταν το '43 επέστρεψε στη Χιλή, συνέχισε να δραστηριοποιείται στην πολιτική από άλλες θέσεις.

     Ιδιαίτερη κατηγορία είναι οι βιβλιοθηκάριοι. Ακούγεται καταπληκτικό να γράφεις βιβλία και παράλληλα να περιστοιχίζεσαι στον χώρο δουλειά σου από χιλιάδες βιβλία, ωστόσο δεν μπορώ να θυμηθώ παρά μόνο δύο συγγραφείς - βιβλιοθηκάριους.

Χόρχε Λουίς Μπόρχες: Ο συγγραφέας που "πάντοτε φανταζόταν τον Παράδεισο ως ένα είδος βιβλιοθήκης" ήταν διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης στο Μπουένος Άιρες.

Εμμανουήλ Ροϊδης: Ο Ροΐδης, υποστηρικτής του Τρικούπη, διορίστηκε έφορος στην Εθνική Βιβλιοθήκη το 1880, έχανε όμως τη θέση του κάθε φορά που κέρδιζε τις εκλογές ο Δεληγιάννης, για να την πάρει πάλι πίσω όποτε νικούσε ο Τρικούπης.

Χαρούκι Μουρακάμι: Η πρώτη δουλειά του Μουρακάμι, όσο ήταν ακόμα στο Πανεπιστήμιο, ήταν υπάλληλος σε δισκοπωλείο (όπως ο ήρωάς του στο Νορβηγικό Δάσος), ενώ μετά τις σπουδές του άνοιξε μαζί με τη γυναίκα του ένα μικρό τζαζ μπαρ στο Τόκιο, το Peter Cat, το οποίο κράτησαν για 7 χρόνια.

Τσαρλς Μποκόφσκι: Έχοντας διαβάσει λίγο Μπουκόφσκι, εκπλήσσομαι και που είχε δουλέψει, πόσο μάλλον που κράτησε τη δουλειά του για περισσότερα από δέκα χρόνια. Η δουλειά αυτή ήταν του ταχυδρομικού υπαλλήλου, όμως φαίνεται ότι τη μισούσε. Όταν ήταν 49 χρονών παραιτήθηκε για ν' αφιερωθεί στο γράψιμο κι όπως γράφει σ' ένα γράμμα εκείνης της περιόδου "είχα δύο επιλογές: ή να μείνω στο ταχυδρομείο και να τρελαθώ ή να γίνω συγγραφέας και να πεινάσω. Προτίμησα να πεινάσω".

Ουίλιαμ Φόκνερ: Ακόμα πιο αποτυχημένος ταχυδρομικός υπάλληλος ήταν ο Φόκνερ. Όταν δούλευε στην ταχυδρομική υπηρεσία του Πανεπιστημίου του Μισισιπή, δεν έμπαινε στον κόπο ν' ανοίγει τους ταχυδρομικούς σάκους και να παραδίδει τα γράμματα ή έστω να πουλάει γραμματόσημα. Αντιθέτως, περνούσε τον χρόνο του διαβάζοντας κι εκνευριζόταν όταν εμφανίζονταν πελάτες που είχαν την εξωφρενική απαίτηση να σηκωθεί και να τους εξυπηρετήσει. Εννοείται ότι σύντομα τον απέλυσαν.

Τζορτζ Όργουελ: Κι όμως, ο συγγραφέας που κατήγγειλε το αστυνομοκρατούμενο κράτος στο εμβληματικό 1984 είχε υπάρξει αστυνομικός. To 1922 έφτασε στην Μπούρμα για να καταταγεί στην Ινδική Αυτοκρατορική Αστυνομία, όπου παρέμεινε ως το 1927. Τη χρονιά εκείνη, έχοντας πάρει άδεια για να γυρίσει στην Αγγλία ώστε να γιατρευτεί από κάποια τροπική ασθένεια, πήρε την απόφαση να παραιτηθεί από την αστυνομία και να γίνει συγγραφέας.

Μάγια Αγγέλου: Είναι η μοναδική γυναίκα σ' αυτή τη μακρά λίστα, όμως αξίζει για δέκα. Αφού πρώτα δούλεψε ως οδηγός λεωφορείου στα 15 της, στη συνέχεια εργάστηκε ως ηθοποιός, χορεύτρια και τραγουδίστρια, ενώ στις αρχές τις δεκαετίας του '60, όταν εγκαταστάθηκε στην Αφρική (πρώτα στο Κάιρο και μετά στην Γκάνα, όπου γνώρισε τον Malcom X), ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία. Το '65 επέστρεψε στην Αμερική για να βοηθήσει τον Malcom X στον αγώνα του, ωστόσο μετά τη δολοφονία του, καταρρακωμένη, πήγε κοντά στον αδερφό της στην Χαβάη και άρχισε ξανά να δουλεύει ως τραγουδίστρια.

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ (ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ)

     Εκτός από τους επαγγελματίες συγγραφείς και μάλιστα εκείνους που ήταν αρκετά τυχεροί ώστε να γίνουν γρήγορα γνωστοί και να μπορούν να ζουν από τα έργα τους ή εκείνους τους ακόμα πιο τυχερούς, που είχαν αρκετά χρήματα ώστε να ζουν χωρίς να δουλεύουν, υπήρχαν και συγγραφείς που έπρεπε να κάνουν κάποια δουλειά για να ζήσουν, τουλάχιστον μέχρι ν' αναγνωριστεί το έργο τους. Η λίστα με τα επαγγέλματα που άσκησαν κατά καιρούς διάφοροι συγγραφείς είναι μεγάλη και πολυσυλλεκτική· κι ακόμα δείχνει ότι τα πρώτα μας επαγγελματικά βήματα δεν καθορίζουν απαραίτητα την υπόλοιπη ζωή μας, μπορούν όμως να μετουσιωθούν σε πολύτιμες εμπειρίες.

     Ξεκινάμε με τους συγγραφείς που έκαναν επαγγέλματα τόσο περιπετειώδη, όσο και τα έργα που έγραφαν. Προφανώς, οι εμπειρίες τους στο χώρο της δουλειάς τούς προμήθευσαν με άφθονο υλικό για τα βιβλία τους.

Τζόζεφ Κόνραντ: Προτού γίνει συγγραφέας, ο Κόνραντ ήταν ναυτικός. Υπηρέτησε στο εμπορικό ναυτικό για 19 χρόνια, φεύγοντας με το βαθμό του πρώτου καπετάνιου. Οι εμπειρίες του από τη ζωή στη θάλασσα και τα πρόσωπα που γνώρισε τα χρόνια εκείνα ήταν η έμπνευση για τα περισσότερα έργα του. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, έχει κρατήσει τα ονόματα των προσώπων που υπήρξαν η βάση για τους χαρακτήρες που δημιούργησε.

Χέρμαν Μέλβιλ: Ο συγγραφέας του Μόμπι Ντικ είχε δουλέψει κι ο ίδιος ως φαλαινοθήρας. Στις 3 Ιανουαρίου του 1841 σάλπαρε με το φαλαινοθηρικό Acushnet για τον Ειρηνικό, κι όπως έλεγε αργότερα ο ίδιος "η ζωή του ξεκίνησε πραγματικά εκείνη τη μέρα". Αργότερα, βέβαια, εγκατέλειψε τη ζωή στη θάλασσα κι έγινε τελωνειακός στη Νέα Υόρκη, δουλειά που κράτησε για 19 ολόκληρα χρόνια, κερδίζοντας μάλιστα τη φήμη του "μοναδικού έντιμου υπαλλήλου σ' έναν εντελώς διεφθαρμένο οργανισμό". Σ' αυτή τη λιγότερο περιπετειώδη φάση της ζωής του εμπνεύστηκε έναν ακόμα εμβληματικό λογοτεχνικό χαρακτήρα, τον Μπάρτλεμπυ στο διήγημα  Μπάρτλεμπυ ο Γραφιάς.

Τζακ Λόντον: Ο συγγραφέας που έγραψε το Κάλεσμα της Άγριας Φύσης και τον Ασπροδόντη είχε ζήσει παρόμοιες εμπειρίες στην περιοχή όπου διαδραματίζονται και τα δύο έργα, το Κλόνταϊκ, όπου δοκίμασε την τύχη του ως χρυσοθήρας.

Ντάσιελ Χάμετ: Ο άνθρωπος που έγραψε αστυνομικά μυθιστορήματα με πρωταγωνιστές κυνικούς ντετέκτιβ, όπως Το Γεράκι της Μάλτας και Ο Κόκκινος Θερισμός, είχε υπάρξει κι ο ίδιος ιδιωτικός ντετέκτιβ στο διάσημο Πρακτορείο Πίνκερτον, από το 1915 ως το 1922.

     Άλλη, εντελώς διαφορετική κατηγορία είναι αυτή των υπαλλήλων, δημόσιων και μη. Στο έργο όσων περιλαμβάνονται στη λίστα επικρατεί μια πνιγηρή ατμόσφαιρα που φαίνεται να σχετίζεται με το γεγονός ότι ασφυκτιούσαν κάνοντας μια βαρετή δουλειά.

Κώστας Καρυωτάκης: Κανένας συγγραφέας δεν έχει αποδώσει τη μίζερη μονοτονία της δημοσιοϋπαλληλικής καθημερινότητας πιο εύστοχα από τον Καρυωτάκη. Αν κι έκανε μια προσπάθεια να δουλέψει ως δικηγόρος, ο Καρυωτάκης διορίστηκε ως υπάλληλος στο Δημόσιο, υπηρετώντας σε διάφορες περιοχές, με τελευταίο σταθμό, όπως όλοι ξέρουμε, την Πρέβεζα.

Κωνσταντίνος Καβάφης: Η οικονομική καταστροφή της οικογένειάς του μετά τον θάνατο του πατέρα του έκανε τον Καβάφη ν' αναζητήσει μια δουλειά που θα του εξασφάλιζε σταθερό εισόδημα, οπότε έγινε υπάλληλος στην Αγγλική Εταιρεία Υδάτων της Αλεξάνδρειας, όπου δούλεψε όλη του τη ζωή.

Τ.Σ. Έλιοτ: Ο συγγραφέας της Έρημης Χώρας ήταν τραπεζικός υπάλληλος στην τράπεζα  Lloyd's του Λονδίνου. Πριν είχε δουλέψει ως δάσκαλος και μετά ως υπάλληλος στον εκδοτικό οίκο Faber and Faber.

Φράντς Κάφκα: Παρ' όλο που κι ο Κάφκα σπούδασε στη Νομική, έγινε τελικά υπάλληλος ασφαλιστικής εταιρείας. Δεν ήταν μια δουλειά που τον ικανοποιούσε, μάλλον τον έκανε να νιώθει ότι σιγά σιγά μεταμορφώνεται σε κατσαρίδα, τουλάχιστον όμως του άφηνε αρκετό χρόνο για να γράφει.

     Σε ειδική κατηγορία μπαίνουν οι γιατροί. Πραγματικά, δεν ξέρω ποια εξήγηση υπάρχει για το ότι τόσοι λογοτέχνες είχαν σπουδάσει ιατρική. Η ουσία όμως είναι ότι χωρίς αυτούς τους γιατρούς, η λογοτεχνία θα ήταν πολύ φτωχότερη: Αντόν Τσέχοφ, Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, Αντρέ Μπρετόν (υπηρέτησε ως γιατρός στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου συνέβησαν δυο καθοριστικά γεγονότα για την μετέπειτα  πορεία του, η γνωριμία του με τον Ζακ Βασέ και η επαφή με το έργο του Φρόιντ), Λουί Φερντινάντ Σελίν, Μανόλης Αναγνωστάκης, Ηλίας Παπαδημητρακόπουλος, Γιώργος Χειμωνάς και Ίρβινγκ Γιάλομ (ο Χειμωνάς κι ο Γιάλομ ήταν ψυχίατροι· ειδικά ο Γιάλομ -που παραμένει ψυχίατρος, μιας και είναι ακόμα εν ζωή- συμπλέκει στα έργα του τη λογοτεχνία με την ψυχανάλυση, αντλώντας το υλικό του από τις συνεδρίες με τους ασθενείς του).

ΟΝΕΙΡΑ

Τη μέρα είμαστε όλοι εδώ· τη νύχτα εξακοντιζόμαστε
μέσα απ' τα όνειρα, καθένας σε διαφορετικό κόσμο.

Ρόμπερτ Χέρικ, απόδοση Γιάννης Γ. Μπαζός, εκδόσεις Σοφίτα

ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΑΣΕ

VERBA

ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ ΌΤΑΝ ΉΤΑΝ ΠΑΙΔΙΑ

     Μετά τους συγγραφείς, σειρά έχουν οι καλλιτέχνες: μουσικοί, σκηνοθέτες, ηθοποιοί και ζωγράφοι. Οι φωτογραφίες είναι πιο σύγχρονες, γι' αυτό και κανένα παιδάκι δε φοράει ναυτικά, αυτή την ακατανόητη μόδα παλιότερων εποχών, που πολύ θα'θελα να μου εξηγήσει κάποιος πώς προέκυψε.

Ο μικρός Αντρέι Ταρκόφσκι, στην αγκαλιά του πατέρα του, παρατηρεί το πέταλο ενός λουλουδιού. Άλλωστε, ένα από τα γνωρίσματα του μεγάλου καλλιτέχνη είναι ότι προσέχει πράγματα που εμείς προσπερνάμε αδιάφορα.

Αυτό το πανέμορφο κοριτσάκι θα μπορούσε μεγαλώνοντας να γίνει η πιο λαμπερή σταρ του αμερικάνικου κινηματογράφου και πράγματι, η μικρή Norma Jean έγινε η Marilyn Monroe.

Ακόμα πιο λαμπερή είναι τούτη εδώ η πιτσιρίκα, που μοιάζει σαν να το' σκασε από παραμύθι με νεράιδες. Μεγαλώνοντας, η Kate Bush διατήρησε την ίδια αιθέρια ομορφιά.

Αυτό το αναμαλλιασμένο αγοράκι με τα πεταχτά αυτιά και το πονηρό ύφος  είναι ο George Harrison σε μια εποχή που μάλλον δεν του περνούσε από το μυαλό να γίνει μουσικός κι ακόμα περισσότερο να γίνει ινδουιστής -αν υποθέσουμε ότι σ' αυτή την ηλικία ήξερε κατά που πέφτει η Ινδία..

Ο Joe Strummer, σε μια άλλη εποχή, χωρίς πανκ και οργισμένα τραγούδια, ήταν ένα γλυκύτατο αγοράκι, με ζακετάκι ολόιδιο μ' αυτό του μεγαλύτερου αδερφού του. Αργότερα, οι δρόμοι τους χώρισαν -και δεν εννοώ ότι άρχισαν να φορούν διαφορετικές ζακέτες. Ο David έγινε νεοναζί, ενώ όποιος έχει ακούσει έστω κι έναν δίσκο των Clash ξέρει ότι ο Joe απεχθανόταν κάθε είδους φασιστική συμπεριφορά, οπότε τα δύο αδέρφια μοιραία αποξενώθηκαν.

Αυτός εδώ ο πιτσιρικάς, αντιθέτως, ούτε προβληματιζόταν με την πολιτική, ούτε πνιγόταν από τον κομφορμισμό -τυπικό βλαχαδερό του αμερικάνικου Νότου δηλαδή. Ωστόσο, αγαπάμε Elvis, γιατί, όπως είχε πει κι ο John Lennon, "before Elvis there was nothing".

Εντάξει, η Patti Smith είναι ολόιδια: δεν φαίνεται καν σαν παιδί, είναι σαν να έχει ντυθεί παιδί. Τουλάχιστον σ' αυτή τη φωτογραφία χαμογελάει, ενώ μεγαλώνοντας μάλλον το' κοψε.

Κι άλλη τραγουδίστρια, εδώ όμως μιλάμε για άλλη κλάση: το κοριτσάκι που, αν στη φωτογραφία δε φαινόταν η μαμά του, θα έμοιαζε σαν να προέρχεται από φυλή του Αμαζονίου, είναι η divina Μαρία Κάλλας.

Μπορεί με μια πρώτη ματιά να μην μπορούμε να μαντέψουμε ποιο είναι αυτό το αγοράκι με το σοβαρό ύφος, αν όμως του ζωγραφίσουμε ένα τσιγκελωτό μουστάκι, τότε ναι, το βρήκαμε αμέσως, είναι ο Salvador Dali.

Ε, τούτην εδώ τη μικρή θα τη λέγαμε μάλλον άσχημη, αν και η ασχήμια είναι το μικρότερο κακό που είχε συμβεί στην Φρίντα Κάλο. Κατάφερε όμως και αυτό, όπως και την αναπηρία της, να τα μετουσιώσει σε γοητεία και τέχνη, όχι με το να προσπαθεί να τα κρύψει αλλά τονίζοντάς τα -γι' αυτό αξίζει σεβασμό απεριόριστο.

ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΌΤΑΝ ΉΤΑΝ ΠΑΙΔΙΑ

     Οι πρώτες μέρες του σχολείου είναι για τα παιδιά σαν τα Χριστούγεννα αλλά από την ανάποδη: η προσοχή όλων -με πρώτους τους διαφημιστές και τους δημοσιογράφους- είναι στραμμένη στα παιδιά και οι ενήλικες θυμούνται τις δικές τους αντίστοιχες εμπειρίες, μόνο που τα ίδια τα παιδιά, ενώ περιμένουν με ανυπομονησία τις μέρες των Χριστουγέννων, τα βάφουν μαύρα όταν έρχεται η μέρα που ανοίγουν τα σχολεία. Εφόσον λοιπόν αυτή την περίοδο τα παιδιά έχουν την τιμητική τους, ας δούμε φωτογραφίες διάσημων και αγαπημένων συγγραφέων όταν ήταν παιδιά.

Το παιδί αυτό με το σοβαρό, ενήλικο βλέμμα και τα μεγαλίστικα ρούχα είναι ο συγγραφέας που έδωσε ζωή σ' ένα από τα πιο αξιαγάπητα αλητάκια της λογοτεχνίας, τον Κιμ του ομώνυμου έργου του.

Αυτό το νωθρό, μελαγχολικό αγοράκι (που μοιάζει με κοριτσάκι) είναι ο συγγραφέας που έζησε στη θάλασσα και συνδέθηκε μ' αυτήν όσο κανένας άλλος, ο άνθρωπος που έγραψε την Καρδιά του Σκότους, ο Τζόζεφ Κόνραντ, σε ηλικία έξι ετών.

 Άλλος περιπετειώδης συγγραφέας στην ηλικία των έξι ετών, ο Έρνεστ Χεμινγκουέι, με κούρεμα playmobile πριν ακόμα τα playmobile ανακαλυφθούν, φαίνεται ν' ασφυκτιά ήδη μέσα στη γραβάτα και το πουκάμισο.

Το ίδιο (περίπου) ατυχές κούρεμα συναντάμε και στον μικρό Μαρσέλ Προυστ με το σκυθρωπό ύφος, το οποίο πρέπει να έπαιρνε αρκετά συχνά μιας και ήταν τόσο ιδιότροπος ευαίσθητος, που πολλά πράγματα που τον πείραζαν.

Επιμένουμε στην ευρωπαϊκή αστική τάξη, αλλάζουμε όμως χώρα. Ο νεαρός που δεσπόζει στο κέντρο αυτής της φωτογραφίας με την υπεροπτική κι αυταρχική του πόζα είναι ο Τόμας Μαν, ο οποίος φαίνεται ότι από παιδί έπαιρνε τόσο στα σοβαρά τον εαυτό του, που δεν του επέτρεπε σε καμία φωτογραφία να χαμογελάσει. Στ' αριστερά του, ο -επίσης συγγραφέας- αδερφός του Χάινριχ Μαν.

Άλλος ένας συγγραφέας με τεράστια ιδέα για τον εαυτό του και με ακόμα πιο τεράστιο ταλέντο, ο Τζέιμς Τζόις, προσπαθεί να πάρει μια κάπως μάγκικη πόζα, η οποία όμως υπονομεύεται φρικτά από την άψογη πλαϊνή χωρίστρα.

Ακόμα ένας πιτσιρικάς που ποζάρει σαν αντράκι -κι αυτή τη φορά μας πείθει- είναι ο Τζορτζ Όργουελ, που μεγαλώνοντας κράτησε το ίδιο παιχνιδιάρικο βλέμμα αλλά έχασε τα υπέροχα φουσκωτά μάγουλα.

Η Αγκάθα Κρίστι φαίνεται ότι ήταν απ' αυτά τα παιδιά που άνετα μπορούμε να τα φανταστούμε σαν μεγάλους: αν της κόψουμε τα μαλλιά και της φορέσουμε ταγεράκι, είναι ίδια η συμπαθής κυριούλα που έγραφε για σκοτεινά εγκλήματα και ιδιοφυείς δολοφόνους. Το όλο στήσιμο της φωτογραφίας είναι τελείως βικτωριανό, αλλά το σταθερό βλέμμα και τα σφιγμένα χείλια δεν έχουν καμία σχέση με το εύθραυστο, αέρινο πρότυπο της εποχής -ευτυχώς για την Αγκάθα!

Αντιθέτως, η αντίστοιχη φωτογραφία της μικρής Βιρτζίνια Γουλφ τη δείχνει τόσο μελαγχολική και ονειροπαρμένη όσο μια ηρωίδα βικτωριανού μυθιστορήματος -κακός οιωνός για τη μικρή Βιρτζίνια.

Κλείνοντας, ο τετράχρονος Φραντς Κάφκα φαίνεται να έχει ήδη μέσα του τον ασφυκτικό, τρομώδη κόσμο της Μεταμόρφωσης της  Αμερικής και της Δίκης.

ΑΡΧΙΖΟΥΝ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

Κάθε αντίσταση είναι μάταιη...

Willy Ronis (πηγή: paris-is-far-away-from-me.tumblr.com)

ΠΩΣ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΟΔΗΓΗΣΕ ΣΤΙΣ ΧΑΡΟΥΜΕΝΕΣ ΔΙΑΚΟΠΕΣ

     Τη δεκαετία του '80, όταν ήμουν στο Δημοτικό, κυκλοφορούσε μια σειρά βιβλίων που λεγόταν Χαρούμενες Διακοπές. Η ιδέα ήταν ότι στη διάρκεια του καλοκαιριού τα παιδιά μπορούσαν να κάνουν επανάληψη στην ύλη της προηγούμενης χρονιάς, ώστε να είναι πανέτοιμα για νέα γνώση τον Σεπτέμβρη κι όλο αυτό με διασκεδαστικές ασκήσεις, όπως ακροστοιχίδες, αινίγματα και σταυρόλεξα. Δεν ξέρω ποιος εκδότης είχε την υπέροχη αυτή ιδέα, όμως είμαι βέβαιη ότι δεν υπήρχε ούτε ένα παιδί που να την έβρισκε υπέροχη. Οι γονείς μου, από την άλλη μεριά, δεν παρέλειπαν ν' αγοράζουν τις Χαρούμενες Διακοπές ΚΑΘΕ καλοκαίρι για μένα και τον αδερφό μου­· ίσως πραγματικά πίστευαν ότι μ' αυτόν τον τρόπο έκαναν τις διακοπές μας πιο χαρούμενες αλλά το πιθανότερο είναι ότι θεωρούσαν πως έκαναν ένα χρέος ως γονείς που ενδιαφέρονταν για τη μόρφωση των παιδιών τους. Όποιο κι αν ήταν το κίνητρό τους, το θέμα είναι ότι τις Χαρούμενες Διακοπές τις μισούσα, γιατί όλο το καλοκαίρι που παρέμεναν παρατημένες πάνω στο τραπέζι, μου υπενθύμιζαν ότι οι διακοπές θα τελειώσουν, το σχολείο θα ξαναρχίσει κι εγώ θα είμαι τελείως απροετοίμαστη γι' αυτό το προγραμματισμένο γεγονός.
     Το βασικό θέμα όμως είναι άλλο, είναι το πώς μου ήρθαν τώρα, μετά από τόσα χρόνια, οι Χαρούμενες Διακοπές: υπεύθυνο για την ανάδυση αυτής της μακρινής ανάμνησης είναι το παρακάτω βραβευμένο animation για τη Δημιουργία του Κόσμου. Με το που είδα τα πρώτα λεπτά, σκέφτηκα ότι είναι τρομερή ιδέα ν' ανεβάσω στο μπλογκ μερικές μέρες πριν αρχίσουν τα σχολεία ένα animation το οποίο ΚΑΙ να είναι αστείο ΚΑΙ να έχει εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Tη στιγμή εκείνη άστραψε στο μυαλό μου η ανάμνηση των Χαρούμενων Διακοπών, σε συνδυασμό με τη σκέψη ότι όσο μεγαλώνουμε, τόσο περισσότερο μοιάζουμε με τους γονείς μας. Ευτυχώς μετά από λίγο το βίντεο έγινε τελείως σουρεάλ και κατέληξε σε κάτι εντελώς διαφορετικό (ωστόσο κάπως καλύτερο) από την πραγματικότητα, άρα, εντάξει, μπορώ να το κρατήσω, είναι απλώς αστείο, χωρίς να είναι εκπαιδευτικό.

ΠΩΣ ΝΑ ΓΙΝΟΥΜΕ ΑΛΗΘΙΝΟΙ ΆΝΘΡΩΠΟΙ

Δέκα συμβουλές για όσους περνούν το κατώφλι της ενηλικίωσης

     Πάντα μ' άρεσαν οι συμβουλές. Κάθε φορά που κάποιος με κοιτά με σοβαρό κι αποφασιστικό βλέμμα, λέγοντας "θα σου δώσω μια συμβουλή", δίνω όλη μου την προσοχή, περιμένοντας ν' ακούσω το απόσταγμα σοφίας που η εμπειρία έχει χαρίσει σ' αυτόν τον άνθρωπο, κλεισμένο μέσα σε μια φράση η οποία θα μου επιτρέψει να δω επιτέλους τα πράγματα καθαρά και να χαράξω τον σωστό δρόμο στη ζωή. Εννοείται, βέβαια, ότι ποτέ δε συμβαίνει κάτι τέτοιο, όσο σωστές κι αν είναι οι συμβουλές που ακούω, μιας και πάντα μπαίνει στη μέση ο εαυτός μου, με τις φόβους και τις συνήθειές του, και τελικά κάνω του κεφαλιού μου. Ωστόσο, δε βλάπτει να' χουμε στο νου μας κάποια πράγματα, ειδικά στις κρίσιμες καμπές της ζωής μας, όπως είναι η φάση της ενηλικίωσης, όταν το σχολείο τελειώνει και βρισκόμαστε αντιμέτωποι με προοπτικές κι ελευθερίες πρωτόγνωρες, που μας επιτρέπουν να οικοδομήσουμε την προσωπικότητά μας και να γίνουμε αυτό που ονειρευόμαστε. Γι' αυτήν ακριβώς την περίοδο της ζωής μας δίνει συμβουλές η Greta Gerwig, η σεναριογράφος και πρωταγωνίστρια του καταπληκτικού Frances Ha, το οποίο είδαμε πριν δύο χρόνια, καθώς και του Mistress America, που θα δούμε κάποια στιγμή μέσα στους επόμενους μήνες. Οι συμβουλές της (που βρίσκονται δημοσιευμένες εδώ) είναι απλές, εύστοχες κι έχουν τη σωστή δόση αυτοσαρκασμού -γι' αυτό μου φάνηκε ωραία ιδέα να τις μεταφέρω στο μπλογκ- χώρια που όλες τις προσυπογράφω και μου 'ρχεται να τις εκτυπώσω και να τις μοιράσω στις μαθήτριές μου που αυτές τις μέρες ετοιμάζονται να φύγουν από το νησί και να ξεκινήσουν την περιπέτεια της ενήλικης ζωής τους .

1. Να κοιμάσαι αρκετά... Χρειάζεσαι πολύ ύπνο. Ο ύπνος δε σε κάνει λιγότερο cool, σε κάνει λειτουργική. Κι ακόμα κι αν σου φαίνεται τρομερή ιδέα να μείνεις ξύπνια ως τις τρεις και μετά να προσπαθήσεις να πας στο μάθημα στις εννιά, απλώς θα σε κάνει να κοιμηθείς μέσα στην τάξη, πράγμα που θα κάνει τους καθηγητές να νομίσουν ότι δεν ενδιαφέρεσαι. Γι' αυτό δώσε προτεραιότητα στον ύπνο.
2. Δεν είσαι χοντρή... Ποτέ δεν ήσουν χοντρή. Σταμάτα να προσπαθείς να κάνεις δίαιτα, είναι χάσιμο χρόνου και είσαι όμορφη.
3. Κόψε τα μαλλιά σου, βάψε τα, κάνε τα χάλια... Είναι απλώς μαλλιά. Θα ξαναμακρύνουν, δεν πειράζει.
4. Μην κάνεις τατουάζ... Δεν έκανα τατουάζ. Αν είχα κάνει τατουάζ στα 18, θα ήταν ένα τατουάζ του προβάτου στον Μικρό Πρίγκιπα. Είμαι σίγουρη ότι υπάρχουν άνθρωποι που έχουν αυτό το τατουάζ και δείχνει τέλειο πάνω τους, αλλά νομίζω ότι σ' εμένα θα φαινόταν περίεργο και χαίρομαι πολύ που δεν το έκανα.
5. Κράτα επαφή με τους ανθρώπους που σε ήξεραν όταν ήσουν εφτά... Νομίζω ότι με κάποιο τρόπο αυτοί είναι οι άνθρωποι που έχουν περισσότερη σχέση με αυτό που θα γίνεις -παρ' όλο που ακούγεται παράδοξο. Θεωρώ ότι μέχρι να γίνεις 18, έχεις ήδη παρουσιάσει μια ιδέα του εαυτού σου και πιστεύω ότι πάντα προσπαθείς να γυρίσεις σ' αυτό που ήσουν στα 7 ή τα 8, όταν ακόμα δεν είχες πλήρη αίσθηση του εαυτού σου ως οντότητα. Επομένως, οι άνθρωποι που σε ήξεραν στα 7 ή τα 8, πιθανώς γνωρίζουν το πρόσωπο στο οποίο προσπαθείς να ξαναγυρίσεις.
6. Γράψε ευχαριστήρια σημειώματα... Ένα καλό χειρόγραφο ευχαριστήριο σημείωμα ποτέ δεν πάει χαμένο. Η μαμά μου πάντα με ανάγκαζε να το κάνω και το μισούσα, γιατί στην ουσία έπρεπε να πληρώσω για όλ' αυτά τα δώρα που μου είχαν κάνει. Αλλά είναι ένα πραγματικά ωραίο πράγμα και οι άνθρωποι πραγματικά το εκτιμούν. Επιπλέον, κάνει τον κόσμο μας λίγο καλύτερο.
7. Ακολούθησε αυτό που πραγματικά σου αρέσει αντί γι' αυτό που νομίζεις ότι θα' πρεπε να σου αρέσει... Να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου για το τι σου αρέσει και τι δεν σου αρέσει. Νομίζω ότι περνούσα πολύ χρόνο με το να φαντάζομαι ότι είμαι ένα κορίτσι πιο cool και πιο έξυπνο και καλύτερο από μένα και να σκέφτομαι τι θα έκανε εκείνη. Αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν είχε καμία σημασία τι θα έκανε εκείνη, γιατί εγώ δεν ήμουν εκείνο το κορίτσι. Είχα την ιδέα ότι θα ήταν τέλειο αν μ' ενδιέφεραν οι φυσικές επιστήμες αλλά δε μ' ενδιέφεραν! Αυτό που ήθελα να κάνω ήταν να μελετήσω θέατρο της εποχής της Παλινόρθωσης και ελισαβετιανή ποίηση, ωστόσο προσπάθησα να το αποφύγω, γιατί ένιωθα ότι δεν ήθελα να είμαι το είδος του κοριτσιού που του αρέσει κάτι τέτοιο. Κι αυτό ήταν βέβαια ηλίθιο, γιατί ήμουν ακριβώς αυτό το είδος κοριτσιού.
8. Παραδέξου το όταν δε γνωρίζεις κάτι... Στα 18 αφιέρωνα πολύ χρόνο υποστηρίζοντας ότι γνωρίζω πράγματα τα οποία στην πραγματικότητα δεν γνώριζα. Κι έχασα την ευκαιρία να τα μάθω, γιατί αν απλώς παραδεχτείς ότι δεν ξέρεις ποιο είναι εκείνο το συγκρότημα ή ότι ποτέ δεν διάβασες εκείνο το βιβλίο, κάποιος θα σου το εξηγήσει ή θα σου υποδείξει τη σωστή κατεύθυνση για να το μάθεις. Νομίζω ότι παραήμουν προσηλωμένη στο να μην πέσω στα μάτια των άλλων με το να προσποιούμαι ότι ήξερα πράγματα τα οποία δεν ήξερα. Κι αυτό δεν σε πάει πουθενά! Το μόνο πράγμα που θα συμβεί είναι ότι θα βελτιωθεί η ικανότητά σου να λες βλακείες, κι αυτή η ικανότητα δεν είναι τόσο τρομερή ώστε να προσπαθήσεις να τη βελτιώσεις.
9. Μην αρχίσεις το κάπνισμα... Ακούγομαι σαν τη μαμά μου αλλά μην αρχίσεις το κάπνισμα. Είναι φοβερός τρόπος για να πεθάνεις. Ξέρω ότι κάποιοι από τους χαρακτήρες μου στις ταινίες καπνίζουν κι ελπίζω ότι ποτέ δεν έκανα κάποιον να σκεφτεί ότι είναι cool. Δεν είναι cool. Μην το κάνεις. Είναι τόσο ηλίθιο. Το έχω κάνει κι εγώ κι εύχομαι να μην το είχα κάνει. Είναι σοβαρό και το εννοώ! Δεν είναι cool.
10. Η ζωή δεν τελειώνει στα 30... Μην στενοχωριέσαι γι' αυτό. Νομίζω ότι μεταξύ 18-30 υπάρχει αυτή η αίσθηση ότι "αυτή είναι η ευκαιρία μου, είμαι νέα, πρέπει να κάνω τα πάντα, τώρα πρέπει να υλοποιήσω τις φιλοδοξίες μου". Αλλά αυτό που πραγματικά πιστεύω ότι συμβαίνει εν τέλει είναι ότι έχεις πάρα πολύ άγχος, το οποίο σ' εμποδίζει να προχωρήσεις. Αλλά αν είσαι αρκετά τυχερή, η ζωή είναι μεγάλη! Και είσαι νέα μέχρι, ας πούμε, τα 80. Πραγματικά το πιστεύω. Τώρα έχω φίλους που είναι στα 50 και στα 60, ακόμα και στα 70 κι είναι ακόμα τόσο νέοι με τον πιο ουσιαστικό τρόπο. Και νομίζω ότι αυτή η αίσθηση ότι όλα θα πάνε κατά διαόλου όταν θα γίνεις 30, δε θα μπορούσε ν' απέχει περισσότερο από την αλήθεια.

Υ.Γ.: Μερικές ακόμα συμβουλές από διάφορους ανθρώπους διαφόρων ηλικιών σ' αυτό εδώ το καταπληκτικό βίντεο.

ΡΟΥΜΠΑΓΙΑΤ

     Ο Ομάρ μπεν Ιμπραήμ αλ Καγιάμ (δηλαδή ο Ομάρ ο γιος του Ιμπραήμ του σκηνοποιού) γεννήθηκε στη Ναϊσαπούρ της περσικής επαρχίας Χορασάν μεταξύ του 1040 και 1050. Πριν ακόμα γίνει 30 ετών, ήταν ήδη φημισμένος αστρονόμος (στο ημερολόγιό του συμπεριέλαβε τα δίσεκτα έτη 500 χρόνια πριν από το γρηγοριανό ημερολόγιο), μαθηματικός, φυσικός, γιατρός και φιλόσοφος. Πιθανότατα λόγω της μελέτης αυτού εδώ του κόσμου και των νόμων που τον διέπουν, η φιλοσοφία του μπορεί να χαρακτηριστεί επικούρεια, εφόσον εξυψώνει τις χαρές των αισθήσεων, οι οποίες τον ανακουφίζουν από τα βασανιστικά ερωτήματα που θέτει η διάνοια και τη θλίψη που προξενεί η διαπίστωση ότι θα μείνουν αναπάντητα. Ίσως αυτή η στάση του προς τη ζωή να ήταν που τον έκανε αντιπαθή στην πατρίδα του, ιδιαίτερα μεταξύ των Σούφι, αν και από πολλούς ο Καγιάμ θεωρείται και ο ίδιος Σούφι ποιητής. Ό,τι κι αν ισχύει, όποια κι αν ήταν η αιτία της αντιπάθειας προς το πρόσωπό του, γεγονός είναι ότι πολλά ποιήματά του χάθηκαν ή καταστράφηκαν. Ωστόσο, όσα διασώθηκαν ήταν αρκετά για να κάνουν τον Καγιάμ έναν από τους δημοφιλέστερους ποιητές όλων των εποχών.
     Η επαφή των Δυτικών αναγνωστών με το ποιητικό έργο του Ομάρ Καγιάμ έγινε κυρίως μέσω της μετάφρασης των ρουμπαγιάτ από τον Άγγλο Έντουαρντ Φιτζέραλντ στα μέσα του 19ου αιώνα. Τα ρουμπαγιάτ (τετράστιχα στα περσικά) "αποτελούνται από ανεξάρτητες στροφές που η καθεμιά τους συντίθεται από τέσσερις στίχους ίσης αλλά ποικίλης προσωδίας· κάποιες φορές όλοι ομοιοκαταληκτούν όμως συχνότερα ο τρίτος στίχος αναιρεί την ομοιοκαταληξία. Όπως συνηθίζεται με τέτοιου είδους στίχους της Ανατολής, τα ρουμπαγιάτ ακολουθούν το ένα το άλλο και όλα μαζί μια ρίμα αλφαβητική -παράξενη διαδοχή χαράς και πένθους". Παρακάτω, δύο τετράστιχα του Ομάρ Καγιάμ, από το βιβλίο "Ρουμπαγιάτ", σε μετάφραση Παύλου Γνευτού, από τις Εκδόσεις Ερατώ. Οι εικόνες που τα συνοδεύουν προέρχονται από μία εικονογραφημένη έκδοση δια χειρός Edmund Dulac.

Στου αφανισμού την έρημο για μια στιγμή σταθείτε.

Απ' της ζωής την Όαση λίγη δροσιά να πιείτε.

Χαράματα ετοιμάστηκε το Μέγα καραβάνι.

Και ξεκινάει για την Αυγή... του Τίποτε. Ω βιαστείτε!

Μια μέρα εκεί στην Αγορά την ώρα που νυχτώνει

Τον αγγειοπλάστη εκοίταζα που εζύμωνε τη σκόνη

Κι αυτή με πόνο τούλεγε και τον παρακαλούσε

"Σιγά, αδερφέ μου, σιγανά": να μη την επληγώνει.

ΤΙ ΈΓΙΝΕ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ;