Παρασκευή 30 Ιανουαρίου 2015

Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ




     Οι παραπάνω φωτογραφίες έχουν κάνει τον γύρο του ίντερνετ εδώ και δύο περίπου μήνες, προξενώντας ποικίλες αντιδράσεις. Στην πρώτη, κάποιοι μαθητές έχουν γυρισμένη την πλάτη στη "Νυχτερινή Περίπολο" του Ρέμπραντ, που βρίσκεται στο Rijksmuseum του Άμστερνταμ, και στη δεύτερη, ένα πλήθος ενηλίκων στέκεται μπροστά από τη "Μόνα Λίζα" στο Λούβρο, προσπαθώντας όχι να την παρατηρήσει αλλά να τη φωτογραφήσει. Στις δύο φωτογραφίες που βρίσκονται στο τέλος του ποστ, προβάλλεται -σε αντίστιξη με μια παλιότερη πρακτική- ακόμα μία σύγχρονη συμπεριφορά: οι πιο πολλοί θεατές μιας συναυλίας έχουν υψωμένα τα κινητά τους τηλέφωνα για να τραβήξουν φωτογραφίες ή βίντεο. Δε θα εκφραζόμουν αρνητικά για καμιά απ' αυτές τις συμπεριφορές και κυρίως για την πρώτη, αφού και πριν από την εφεύρεση των smartphones, τα περισσότερα παιδιά αντιμετώπιζαν μία επίσκεψη στο μουσείο σαν αγγαρεία και το μυαλό τους έτρεχε αλλού ακόμα κι όταν κοιτούσαν αφηρημένα έναν πίνακα. Μεγαλώνοντας, βέβαια, καθαγιάζουμε τη δική μας νεότητα και ξεχνάμε τις δικές μας αντίστοιχες συμπεριφορές. Ωστόσο, αυτή η μανία να φωτογραφίζουμε τα πάντα με τα κινητά μας τηλέφωνα, μου προκαλεί μιαν αμηχανία· έχω την εντύπωση ότι είναι πια περισσότερο σημαντικό να φωτογραφίσουμε κάτι, παρά να το βιώσουμε ως μοναδικό κι ανεπανάληπτο γεγονός.
     Βλέποντας λοιπόν αυτές τις φωτογραφίες, θυμήθηκα όσα έχει γράψει ο Αλαίν ντε Μποττόν στο εξαιρετικό βιβλίο του Η Τέχνη Του Ταξιδιού (εκδόσεις Πατάκη), στο σημείο όπου επεξεργάζεται τις απόψεις του Άγγλου ζωγράφου και κριτικού Τέχνης Τζον Ράσκιν για τη φωτογραφία. Ενώ αρχικά ο Ράσκιν ήταν ενθουσιασμένος με την εφεύρεση της φωτογραφίας, στη συνέχεια "ο ενθουσιασμός του άρχισε να μειώνεται, καθώς παρατηρούσε ένα σατανικό πρόβλημα που έθετε η φωτογραφία στην πλειονότητα των χρηστών της. Αντί να την αξιοποιούν ως συμπλήρωμα στην ενεργό, συνειδητή ματιά, τη χρησιμοποιούσαν ως υποκατάστατο, δίνοντας ακόμη λιγότερη προσοχή στον κόσμο, επειδή πίστευαν ότι με τη φωτογράφιση τον έκαναν αυτομάτως δικό τους". Μπορεί όμως να γίνει κάτι τέτοιο; Μπορούμε να οικειοποιηθούμε τον κόσμο που μας περιβάλλει με τόση ευκολία; Η απάντηση του Ράσκιν είναι αρνητική. "Η φωτογράφιση δεν μπορεί να εγγυηθεί την αφομοίωση. Για να κάνουμε αληθινά δική μας μια εικόνα, πρέπει να καταβάλουμε ενεργό προσπάθεια· πρέπει να παρατηρήσουμε τα συστατικά της και να κατανοήσουμε τη δομή τους. Η ομορφιά γίνεται αντιληπτή σχεδόν αμέσως μόλις στρέψουμε πάνω της τα μάτια μας, αλλά και η παραμονή της στη μνήμη μας εξαρτάται από το πόσο επίμονα θα προσπαθήσουμε να τη συλλάβουμε. Η φωτογραφική μηχανή καθιστά ασαφή τη διάκριση ανάμεσα στο κοιτάζω και στο προσέχω, ανάμεσα στο βλέμμα και στην κτήση· παρέχει βέβαια τη δυνατότητα να γνωρίσουμε αληθινά αυτό που φωτογραφίζουμε, ενέχει όμως και τον κίνδυνο να μας πείσει ασυναίσθητα ότι είναι περιττή η συνειδητή προσπάθεια. Μας αφήνει να νομίζουμε ότι η δουλειά μας ολοκληρώθηκε με τη λήψη της φωτογραφίας, ενώ [...] είναι η ενεργός παρατήρηση που παρέχει τις βάσεις για να δημιουργούμε ανθεκτικότερες αναμνήσεις".


Τρίτη 27 Ιανουαρίου 2015

Η ΠΟΡΤΑ

Πήγαινε κι άνοιξε την πόρτα.
     Μπορεί απ' έξω εκεί να στέκει
     ένα δέντρο, ένα δάσος,
     ένας κήπος,
     ή μια πόλη μαγική.

Πήγαινε κι άνοιξε την πόρτα.
     Μπορεί να είναι το σκυλί που ψαχουλεύει.
     Μπορεί να δεις κάποια μορφή,
     ή ένα μάτι
     ή την εικόνα
                       μιας εικόνας.

Πήγαινε κι άνοιξε την πόρτα.
     Αν είναι η καταχνιά
     θα καθαρίσει.

Πήγαινε κι άνοιξε την πόρτα.
     Κι αν είναι μόνο η σκοτεινιά
     που θορυβεί
     κι αν είναι μόνο
     κούφιος άνεμος
     κι αν
           τίποτα
                   δεν είναι
έξω εκεί,
πήγαινε κι άνοιξε την πόρτα.

Τουλάχιστο
θα γίνει
κάποιο
ρεύμα.

Μίροσλαβ Χόλουμπ, μτφρ. Σπύρος Τσακνιάς


Κυριακή 25 Ιανουαρίου 2015

ΜΟΜΠΙ ΝΤΙΚ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΣ

     Μπορεί σήμερα να είναι εκλογές, αλλά εδώ, στο bibliokult, το χαβά μας: κάτασπρες φάλαινες -εκδικητές, παράτολμοι φαλαινοθήρες και θαλασσινά ταξίδια... Μέσα στα δύο χρόνια που έχω το μπλογκ, έχω καταπιαστεί πολλές φορές με τον Μόμπι Ντικ κι έχω συγκεντρώσει τόσες σχετικές εικόνες, που ήρθε, πιστεύω, η ώρα να τις μοιραστώ σ' ένα ποστ. Ανάμεσά τους θα' θελα να βρίσκεται κάποια δια χειρός Ούγκο Πρατ· θα' θελα να'χει αποδώσει τον Μόμπι Ντικ σε graphic novel, όπως είχε κάνει με το "Άλικο Γράμμα" του Ναθάνιελ Χόθορν σε συνεργασία με τον Μίλο Μανάρα. Ακόμα, πάντως, κι αν είχε κάνει κάτι τέτοιο όσο ζούσε, δε θα είχε παραχωρήσει καμία θέση στον Κόρτο Μαλτέζε ανάμεσα στους τραγικούς ήρωες του αλληγορικού αυτού μυθιστορήματος, γιατί ο Κόρτο ήταν απ' αυτούς που γελούν δυνατά με τη ματαιότητα της ύπαρξης.

(πηγή: biblioklept.org)

(πηγή: lukepearson.com)

(πηγή: www.brainpickings.org)
(πηγή: biblioklept.org)




Πέμπτη 22 Ιανουαρίου 2015

ΜΟΚΑ ΝΤΙΚ

     "Κανένα νέο από τον Μόκα Ντικ;" Μ' αυτή την ερώτηση αποχαιρετούσε ο ένας φαλαινοθήρας τον άλλο, στ' ανοιχτά του Ειρηνικού Ωκεανού, στις αρχές του 19ου αιώνα, ζητώντας να μάθει αν η θρυλική φάλαινα- αλμπίνος που έπλεε κοντά στο νησί Μόκα κι έκανε φονικές επιθέσεις στα φαλαινοθηρικά ήταν ακόμα ζωντανή. Ίσως κι ο Μέλβιλ, όταν το 1841 είχε μπαρκάρει με το Acushnet, να' χε απευθύνει την ίδια ερώτηση σε κάποιο συνάδελφό του· πάντως, το μόνο βέβαιο είναι ότι, το 1839 είχε διαβάσει στο περιοδικό Knickerbox ένα άρθρο με τίτλο "Μόκα Ντικ ή η λευκή φάλαινα του Ειρηνικού", το οποίο έμελλε να εμπνεύσει το magnum opus του, "Μόμπι Ντικ". Ο Μόκα Ντικ, λοιπόν, κατά τρόπο παρόμοιο με τον μυθιστορηματικό αδελφό του, ήταν μια μορφή νέμεσης για τους φαλαινοθήρες: λέγεται ότι είχε σκοτώσει περισσότερους από 30 ανθρώπους, είχε επιτεθεί σε 3 φαλαινοθηρικά και 14 βάρκες και είχε βυθίσει 2 εμπορικά πλοία, μέχρι τελικά να σκοτωθεί από Σουηδούς φαλαινοθήρες στα τέλη της δεκαετίας του 1850.
     Αυτή την πραγματική ιστορία αφηγείται στο βιβλίο του ο συγγραφέας Brian Heinz. Το βιβλίο, που φαίνεται ότι είναι πιο πολύ με το μέρος της φάλαινας, απευθύνεται σε παιδιά· ίσως είναι κάπως περίεργο για ένα παιδικό βιβλίο να μιλά για τον θάνατο τόσων ανθρώπων, ωστόσο, τα παιδιά πολλές φορές ταυτίζονται περισσότερο με τα ζώα και, σε τελική ανάλυση, με τη σφαγή των φαλαινών που συντελείται ακόμα και σήμερα από τα ιαπωνικά φαλαινοθηρικά, είναι ωραίο να βλέπει κανείς το θύμα να παίρνει το αίμα του πίσω - κι αυτό γίνεται με εντυπωσιακή εικονογράφηση από τον καλλιτέχνη Randall Enos. Οι ναϊφ εικόνες του θυμίζουν τα χρώματα του Γκογκέν και τα επαναλαμβανόμενα σχέδια της θάλασσας μοιάζουν με τα σχέδια στα τατουάζ των Μαορί, όπως τουλάχιστον τα έχει απεικονίσει ο Ούγκο Πρατ στην "Μπαλάντα της Αλμυρής Θάλασσας", άλλη μια ναυτική περιπέτεια που μας ταξιδεύει στις θάλασσες του Νότου...







Πηγές: www.theatlantic.com,
            history1800s.about.com

Σάββατο 17 Ιανουαρίου 2015

ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΚΟΥΚΛΟΘΕΑΤΡΟ

    Αφότου ανέφερα τα "400 Χτυπήματα" προχθές, εντόπισα στην ταινία μια σκηνή που είναι ίδια, εντελώς ίδια μ' εκείνη την τόσο ωραία φωτογραφία που είχα ανεβάσει παλιότερα. Και βέβαια, μου δημιουργεί τα ίδια ακριβώς συναισθήματα: μια ζεστή τρυφερότητα για όλη αυτή την παιδική αθωότητα και μια μικρή μελαγχολία για το παιδί που δεν είμαι πια. Άραγε και σήμερα τα παιδιά παρακολουθούν μια παράσταση με τον ίδιο τρόπο; Νομίζω πως ναι. Πάλι καλά. Καλό Σάββατοκύριακο!




Πέμπτη 15 Ιανουαρίου 2015

ΚΑΤΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΣΟΛΩΜΟ

     Στα "Τετρακόσια Χτυπήματα", τη σχεδόν αυτοβιογραφική ταινία του Τριφό, ο μικρός Αντουάν Ντουανέλ έχει φτιάξει ένα εικονοστάσι που περιέχει μόνο ένα πορτρέτο του Μπαλζάκ· αν είχα κι εγώ εικονοστάσι, θα ήταν παρόμοιο: θα είχε μόνο ένα πορτρέτο του Σολωμού κι ένα του Παπαδιαμάντη. Ούτε του Κανέτι, ούτε του Ντοστογιέφσκι, ούτε καν του Μέλβιλ -φαίνεται τελικά ότι η γλώσσα είναι η πιο βαθιά μας ρίζα. Αυτούς τους δύο, γιατί "κράτησαν τον πόνο στο σωστό του ύψος", όπως γράφει κι ο Νίκος Καρούζος στο ποίημά του για τον Παπαδιαμάντη· γιατί έγραψαν αντίστοιχα τον "Λάμπρο" και το "Χωρίς Στεφάνι". Υπάρχουν ένα σωρό έργα τους για να τους δώσουν την πιο σπουδαία θέση στην ελληνική λογοτεχνία, για μένα όμως, για το δικό μου εικονοστάσι, αρκούν αυτά τα δύο: ο "Λάμπρος" και το "Χωρίς Στεφάνι".

Υ.Γ. Στην παρακάτω διεύθυνση (papadiamantis.org/multimedia/61-video/145-to-skoteino-trygoni-tv), μπορείτε να δείτε τα 36 επεισόδια της σειράς "το σκοτεινό τρυγόνι", που γύρισε η ΕΡΤ το 2011 για τα εκατό χρόνια από τον θάνατο του Παπαδιαμάντη. Στο παρακάτω βίντεο, βλέπουμε το αφιέρωμα της εκπομπής "Εποχές και Συγγραφείς" στον κορυφαίο συγγραφέα.


Τρίτη 13 Ιανουαρίου 2015

BOWIE FANS

     Ο David Bowie είναι ένα από τα ιερά τοτέμ αυτού του μπλογκ -μαζί με τη Marilyn και τους Beatles-  και γιορτάζουμε τα γενέθλιά του κάθε χρόνο με πολλή αγάπη, αν και, για να λέμε την αλήθεια, χωρίς καμιά ακρίβεια: πότε μια μέρα πριν, πότε μια μέρα μετά, πότε πέντε μέρες μετά... Δεν έχει σημασία όμως, είμαι το ίδιο πιστή όσο και οι παρακάτω φαν· η μόνη διαφορά με τους μεν Brian Jonestown Massacre είναι ότι εγώ δεν αγαπώ τον David Bowie από έξι χρονών (θα ήμουν πολύ κουλ πιτσιρίκι, όμως όχι, στα έξι άκουγα τα παπάκια) αλλά από τα δεκαπέντε, με τα δε κορίτσια, ότι, παρ' όλο που άνετα θα φόραγα κι εγώ μια τέτοια μπλούζα (αν την ξετρύπωνα κάπου), θα απέφευγα το σατέν σορτσάκι...



Κυριακή 11 Ιανουαρίου 2015

ΤΑ ΑΓΑΠΗΜΕΝΑ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ ΠΟΥ ΠΕΡΑΣΕ

     Μιας και το bibliokult έκλεισε αισίως έναν ακόμα χρόνο, ας δούμε ποια ήταν τα πιο αγαπημένα της προηγούμενης χρονιάς, σύμφωνα με τον αριθμό των προβολών τους:
  1. Μια εποχή ελευθερίας: ένα κείμενο για τη Suze Rotolo, τον Bob Dylan, τον έρωτά τους και τα νειάτα τους στο Village της Νέας Υόρκης, στις αρχές της δεκαετίας του '60, όπως περιγράφεται στο αυτοβιογραφικό βιβλίο της Rotolo "Μια Εποχή Ελευθερίας".
  2. Κουίζ: ποιο βιβλίο ξεκινά μ'αυτή την πρόταση; γενικά, όλα τα κουίζ ήταν πολύ δημοφιλή, αυτό εδώ όμως φάνηκε ότι ήταν το πιο αγαπημένο!
  3. Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά : ένα πολιτικό/ ιστορικό μυθιστόρημα για μια από τις πιο ταραχώδεις κι ενδιαφέρουσες περιόδους της σύγχρονης ιστορίας, με επίκεντρο τη δολοφονία του Τρότσκι.
  4.  Οι περιπέτειες του πρίγκηπα Αχμέντ: οι φανταστικές περιπέτειες του πρίγκιπα Αχμέντ και της αγαπημένης του Περιμπανού, στην πρώτη ταινία animation που γυρίστηκε ποτέ.
  5. Κυρά Κυραλίνα: Ένα βιβλίο γεμάτο χυμούς κι αρώματα, ένας περιπλανώμενος ήρωας, ένας περιπλανώμενος συγγραφέας κι ακόμα, ένα μαγικό τραγούδι από τη Φλέρυ Νταντωνάκη.
  6. Η Ζέιντι Σμιθ, το παθολογικό διάβασμα και τα βιβλία των καλοκαιρινών διακοπών: ένα κείμενο που λίγο- πολύ εκφράζει όλους τους αναγνώστες του bibliokult, γραμμένο από μια ευφυή συγγραφέα.
Και τα δικά μου αγαπημένα, ανεξαρτήτως του αριθμού προβολών τους:
  1. Μια εποχή ελευθερίας: εδώ οι απόψεις μας συμπίπτουν -ίσως να'χει να κάνει και με το πρόσφατο ταξίδι στην αυλή των θαυμάτων, ήτοι τη Νέα Υόρκη...
  2. Τα γραφεία των συγγραφέων: ένα από τα ποστ που διασκέδασα περισσότερο, γιατί κρυφοκοίταξα τον ιδιωτικό χώρο πολλών αγαπημένων συγγραφέων.
  3. Όταν η Μπέτι Μπουπ συνάντησε τον Αλμοδόβαρ: μ' αρέσει πολύ ν' ανεβάζω κινούμενα σχέδια στο μπλογκ κι αυτό εδώ, με τη χαοτική πλοκή του, μ' άρεσε περισσότερο απ' όλα!
  4. Διαβάζοντας ποίηση: πέρα από το όμορφο σχέδιο του Grant Snider, αυτό το ποστ, με κάποιον τρόπο, είναι πολύ προσωπικό.
  5. Η μεταμόρφωση: εκτός από το ότι η Μεταμόρφωση είναι ένα συγκλονιστικό έργο, από εδώ ξεκίνησε το ενδιαφέρον για τα εξώφυλλα βιβλίων.
  6. Ο τάφος των πυγολαμπίδων: κρίμα που η ταινία δεν είναι πια διαθέσιμη μέσω του μπλογκ· είναι μια από τις πιο τρυφερές και ταυτόχρονα πιο δυνατές ταινίες που έχω δει.
Ποια ήταν τα δικά σας αγαπημένα;


φωτογραφία: Baptist Sibe

Σάββατο 10 Ιανουαρίου 2015

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ!

Κι ακόμα, Χρόνια Πολλά bibliokult!


Σήμερα (δηλαδή, χθές, αν θέλουμε να είμαστε τυπικοί με την ώρα, αν και η μέρα δεν αλλάζει όταν πάει δώδεκα, αλλάζει όταν πάμε για ύπνο και μετά ξυπνάμε, σωστά;)  το bibliokult έκλεισε τα δύο του χρόνια! Δύο χρόνια που τα καταδιασκέδασα εδώ στο μπλογκ, μοιράστηκα ένα σωρό πράγματα κι έμαθα άλλα τόσα. Χρόνια πολλά λοιπόν και στην υγειά μας!